Hoogleraar: NL zat fout
Heeft Nederland de onschendbaarheid van de Russische diplomaat Dmitri Borodin geschonden? Dat is de discussie sinds bekend werd dat de Haagse politie Borodin afgelopen weekend vanuit zijn woning meenam wegens dronkenschap en mogelijke kindermishandeling. Borodin mishandelt volgens buren zijn kinderen.
De diplomatieke onschendbaarheid is opgenomen in het Verdrag van Wenen uit 1964, waarin is vastgelegd dat een diplomaat in een gastland ongehinderd zijn werk moet kunnen doen. De onschendbaarheid gaat ver: die geldt voor de ambassade, de ambtswoning, het vervoersmiddel van de diplomaat, het gezin van de diplomaat en voor nog veel meer.
Olivier Ribbelink, universitair docent internationaal recht in Utrecht, denkt dat Nederland inderdaad het internationaal recht heeft overtreden. "Volgens het Verdrag van Wenen is de woning van een diplomaat net zo onschendbaar als de ambassade zelf. De persoon van de diplomaat is net zo onschendbaar als zijn familie. Dat betekent dat de autoriteiten in de ontvangerstaat, Nederland dus, niet zo maar naar binnen mogen. Een diplomaat mag ook niet worden aangehouden of worden vastgehouden. Daar zit dus al een probleem."
Ribbelink verwacht dat Nederland excuses zal aanbieden. "Er zal sowieso onderhandeld worden. Het zal niet zo'n vaart lopen, maar ik denk wel dat er sowieso excuses zullen komen van Nederland voor de aanhouding van de diplomaat an sich."
Hoe ver reikt de diplomatieke onschendbaarheid, bijvoorbeeld bij een dronken diplomaat die achter het stuur zit en die wordt aangehouden?
Ribbelink: "Een diplomaat is onschendbaar, maar hij moet zich volgens de regels van het Verdrag van Wenen wel houden aan de nationale wetgeving. Hij is alleen immuun voor jurisdictie, dus hij kan niet worden vervolgd of aangehouden. Dat geldt in beginsel ook voor mishandeling op straat bijvoorbeeld. In beginsel kan een diplomaat helemaal niet worden aangehouden."
Wat als een diplomaat een moord pleegt?
"Dan zijn er twee opties. Nederland kan aan Rusland vragen om de immuniteit op te heffen of vragen om de diplomaat terug te roepen, dan wel om zijn diplomatieke status op te heffen. Dan is het aan Rusland om dat te beslissen. Daar gaat Nederland verder niet over. Als Rusland besluit dat hij terecht kan staan, dan kan hij wel worden veroordeeld, maar hij kan geen straf opgelegd krijgen. Daarvoor geldt nog altijd immuniteit."
Wat betekent dit incident in potentie voor de betekenis van de verhouding tussen Nederland en Rusland?
"Het komt wel op een bijzonder ongelukkig moment, nu ook de discussie aan de gang is over de Arctic Sunrise, het Greenpeace-schip waar ook allerlei diplomatieke procedures zijn. Ik zou zeggen dat deze zaken los van elkaar staan, maar dat neemt niet weg dat dit de relatie tussen Nederland en Rusland wel enigszins belast. Het is niet positief voor de afwikkeling van de Greenpeace-affaire waarbij ook twee Nederlanders zijn betrokken. Het is te hopen dat men dit van beide kanten kan scheiden."