"Best wel eng, die kiezer"
Op 22 september kiest Duitsland een nieuw parlement. Tijdens de campagne schrijven vijf Nederlanders in Duitsland over hun ervaringen in de campagne. Vandaag: Job Janssen, oprichter van het Social Democratic campaigning network en adviseur van het SPD-campagneteam.
De Bierzelt, de biertent, is een bekend fenomeen in Duitsland. In grote zalen staan mannen op leeftijd, met grijzige snorren en verouderde pakken, te discussiëren - natuurlijk met bier in de hand. Hun vrouwen hebben een fris permanentje, een moderne bloem op de jurk en een merkbril op de neus. Uit de speakers schalt Duitstalige rockmuziek, in de hoeken staan gefiguurzaagde barren met personeel in Beierse klederdracht. Duizenden stoeltjes staan in strakke rijen gericht naar het podium, in de hoeken staan grote beeldschermen. Dan weet je: hier gaat vanavond weer een politicus 'in gesprek' met de kiezer.
Maar de enige salonfähige partij die echt de dialoog opzoekt, waarschijnlijk door slechte peilingen gedreven, is de SPD. In 2012 is de partij gestart met een Bürgerdialog. Zo'n 40.000 mensen hebben hun ideeën voor Duitsland opgestuurd, als inspiratie voor het verkiezingsprogramma.
Recent had de SPD de 'Bürgerabstimmung', met de vraag wat de partij als eerste moet aanpakken na de verkiezingen. De SPD heeft ook Twitter- en Facebooksessies met onze kandidaat, Peer Steinbrück, en een 'dialoogbox' voor op het marktplein. En dan is er nog de Tür-zu-Tür-Wahlkampf, de canvascampagne die ik begin dit jaar voor de SPD ontwikkelde en waarbij zo'n 100.000 vrijwilligers aan de deur écht in gesprek gaan met bewoners.
Van deur tot deur
Toen ik eind 2012 door het SPD-management gevraagd werd of ik deze campagne wilde ontwerpen, zei ik natuurlijk direct ja. Hoe mooi is het om voor Europa's oudste en grootste sociaal-democratische partij een Obama-achtige campagne op zetten?
Op dag 1 kreeg ik een A4'tje waarop de politieke leiding een eerste idee had uitgewerkt. "We hebben drie openingszinnen nodig, want niet elke vrijwilliger weet zich even goed houding te geven aan de deur". En: "We hebben sekse-neutrale gadgets nodig, want een man geef je tenslotte geen roos". Daar moest ik het mee doen.
Na drie maanden was mijn concept klaar. We stellen drie vragen aan de deur, in wijken waar SPD-sympathisanten wonen die geneigd zijn niet te gaan stemmen. Ons devies is: mobiliseren in plaats van overtuigen, luisteren in plaats van zenden. Trainingsprogramma's bereiden vrijwilligers kort maar krachtig voor, de resultaten worden per wijk geanalyseerd. We weten dan ongeveer wat bewoners daar belangrijk vinden.
"Best wel eng, die kiezer"
Dat moest getest worden. In de oude arbeiderswijk Wedding in Berlijn gingen we langs de deuren, iedereen was opgewonden. Ik ging met een goed gebekte collega een appartementencomplex in. Nét voordat de eerste deur openging, zei zij: "Jij doet het woord hè?". Daar stond ik dan, als niet-stemgerechtigde Nederlander de dialoog met de Duitse kiezer te voeren.
Duitsers houden van getallen. In de media hoor je hoe veel deuren er zijn 'gecanvast', hoeveel vrijwilligers in welke kiesdistricten meedoen, hoeveel mensen de Bürgerdialog en de Bürgerabstimmung hebben ingevuld, hoeveel likes de Facebookpagina heeft, enzovoort. Maar wát er precies besproken is, hoor je nergens. Best wel eng nog, in gesprek met de kiezer.
Job Janssen (1982) woont sinds 2011 in Berlijn en werkt daar nu voor de SPD. Hij is ook projectleider van KinderKulturMonat Berlin, een jaarlijks cultuurfestival voor kinderen.