Ingrijpen Syrië: de stand van zaken

De aanval met chemische wapens in Syrië is voor sommige landen een reden om een militaire aanval op doelen in het land te overwegen. Andere landen zijn tegen. Een aantal landen is inmiddels van standpunt veranderd.

Eind augustus leek het alsof er elk moment een militaire aanval op Syrië kon plaatsvinden, onder leiding van de Verenigde Staten en met de steun van Groot-Brittannië en Frankrijk. De landen hebben herhaaldelijk gezegd dat ze zelfs willen ingrijpen zonder goedkeuring van de VN-veiligheidsraad. Rusland is er fel op tegen.

Inmiddels is er veel veranderd. President Obama stelde een militair ingrijpen uit door eerst steun te vragen aan het Congres. Steun van Groot-Brittannië krijgt hij niet meer: David Cameron is door het Britse parlement hard teruggefloten. De Franse Tweede Kamer is niet blij dat het geen zeggenschap heeft over militaire operaties in het buitenland en zou er graag over stemmen. Terwijl het ingrijpen in Syrië steeds verder weg lijkt, heeft Rusland de deur naar een militaire actie juist op een kier gezet.

Wat is nu de positie van de belangrijkste landen in het conflict met Syrië? Lees het per land hieronder:

Groot-Brittannië

David Cameron was een van de eerste die openlijk zinspeelde op een militaire aanval. Een resolutie werd ter goedkeuring aan de VN-Veiligheidsraad voorgelegd. De vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad werden het zoals verwacht niet eens over de Britse ontwerpresolutie. Daarna leed de Britse premier een politieke nederlaag toen hij het parlement niet mee kreeg. Dat stemde tegen een mogelijke interventie in Syrië. Enkele prominente Britse parlementariërs lijken nu van gedachten te zijn veranderd en opperen een tweede stemming.

Frankrijk

De Franse Tweede Kamer heeft gedebatteerd over de eventuele interventie in Syrië. Er werd niet gestemd, omdat de Franse president zonder goedkeuring te vragen van het parlement kan besluiten tot een militaire operatie in het buitenland. De meeste Fransen zijn tegen enige bemoeienis met Syrië. Premier Ayrault noemde nietsdoen de slechtste optie. Hij is bereid om, in overleg met andere NAVO-landen, steun te verlenen aan een ingrijpen in Syrië.

Verenigde Staten

President Obama wil militair ingrijpen in Syrië, maar heeft daarvoor eerst instemming van het Congres gevraagd. Minister van Buitenlandse Zaken Kerry zegt dat de VS bewijs heeft dat het Syrische leger chemische wapens heeft ingezet op 21 augustus. De ontwerpresolutie is al naar het Congres gestuurd, maar dat komt pas op 9 september bij elkaar. Veel Amerikanen willen geen oorlog, of wachten liever de resultaten van het VN-onderzoek af.

Duitsland

Bondskanselier Merkel heeft herhaaldelijk gezegd dat Duitsland niet meedoet aan eventuele luchtaanvallen op Syrië. De Duitse oppositie voelt ook niets voor militair ingrijpen. De Duitse geheime dienst heeft volgens berichten in Der Spiegel wel bewijzen voor de betrokkenheid van het regime van president Assad bij een gifgasaanval in Syrië.

Nederland

Nederlandse inlichtingendiensten hebben nog geen hard bewijs gezien dat Assad achter de gifgasaanval in Damascus zit. De Tweede Kamer is niet overtuigd. Nederland hoopt dat John Kerry, die vrijdag naar Europa komt, extra bewijzen op tafel legt.

Rusland

Rusland is een van de belangrijkste bondgenoten van Syrië en levert ook wapens aan Assad. Moskou pleit voor een politieke oplossing voor de crisis in Syrië. Militaire actie buiten de VN-Veiligheidsraad om, is volgens Rusland een ernstige schending van het internationaal recht. Hij waarschuwt de VS dan ook om niet buiten de VN-raad om in te grijpen in Syrië. Poetin zei deze week voor het eerst dat Rusland een ingrijpen niet uitsluit, maar het land wil dan tenminste "keiharde bewijzen" dat Assad achter de aanval zit.

China

China is het met Rusland eens en blokkeerde al vaker resoluties over Syrië in de VN-Veiligheidsraad. Volgens het Chinese staatspersbureau, Xinhua, trekken westerse landen te snel een conclusie over wie er precies chemische wapens heeft ingezet in Syrië.

Turkije

De Turkse overheid is vanaf het begin af aan kritisch op de Syrische president Bashar al-Assad. Het buurland van Syrië roept om westers ingrijpen. De Turkse premier Erdogan wil geen waarschuwing, maar een operatie die Assad ten val zal brengen. Aan de grens, zijn mensen sceptisch over de afloop van een eventuele aanval.

Saudi-Arabië

De Arabische Golf levert wapens en geld aan de Syrische rebellen voor de strijd tegen het leger van president Assad. Saudi-Arabië is al jaren een rivaal van Syrië. Prins Bandar bin Sultan heeft meerdere keren geprobeerd om westerse landen zover te krijgen de steun voor de rebellen te intensiveren.

Israël

Als het aan Israël ligt, wordt Syrië resoluut aangepakt. De Israëlische minister Uri Ariel van Huisvesting had begin deze week kritiek op het besluit van president Obama om te wachten met een aanval op Syrië, maar werd meteen teruggefloten door premier Netanyahu. Hij riep zijn ministers op geen "onbezonnen" kritiek te leveren op bondgenoot Amerika. Het land steunt de VS bij een mogelijke aanval op Assad.

Eerder dit jaar heeft Israël Syrië drie keer aangevallen. Het land heeft die aanvallen niet officieel bevestigd. Het land heeft herhaaldelijk gezegd dat het alles zal doen om te voorkomen dat ladingen met wapens bij de sjiitische Hezbollah terechtkomen.

Libanon

De Libanese bevolking is sterk verdeeld. Sjiieten steunen overwegend president Assad, soennieten staan achter de strijd van de rebellen. In augustus vielen er bij verscheidene bomaanslagen tientallen doden. In Tripoli waren twee soennitische moskeeën het doelwit. De militante beweging Hezbollah heeft deelgenomen aan gevechten in Syrië aan de kant van de overheid. Libanese soennieten zouden juist weer aan de kant van de rebellen hebben gevochten. Libanon herbergt het grootste aantal Syrische vluchtelingen.

Iran

Iran is tegen een militair ingrijpen. Ayatollah Ali Khamenei, geestelijk leider van Iran, waarschuwt het Westen dat een militair ingrijpen in Syrië rampzalig zal zijn voor het Midden-Oosten. Het is bekend dat Teheran het Syrische bewind adviseert. Ook levert Iran wapens aan Syrië.

"Dit is ook een kwestie van buiten de grenzen van Syrië", zei de Amerikaanse van Buitenlandse Zaken Kerry in een toespraak over Syrië. "Wanneer wij niet ingrijpen, kan Iran zich gesterkt voelen om ook chemische wapens aan te schaffen."

Oud-minister van Buitenlandse Zaken en voormalig secretaris-generaal van de NAVO, Jaap de Hoop Scheffer, vindt dat de VS ook de hulp van Iran moet betrekken bij een politieke oplossing voor het conflict in Syrië. "Zonder dat soort landen lukt het niet en gaat de slachting door", zei De Hoop Scheffer. Hij stelt dat er een diplomatieke oplossing moet komen. "Iedereen die denkt dat er een militaire oplossing voor dit vreselijke conflict in Syrië is, zou zich eens moeten laten nakijken, vrees ik, want die is er niet."

Jordanië

Jordanië ziet liever een diplomatieke oplossing voor Syrië, in plaats van een militair ingrijpen. Het land wil in ieder geval niet als lanceerplatform voor aanvallen richting Syrië dienen. Dat liet de Jordaanse minister Moman eind augustus weten. Jordanië kampt net als Turkije en Libanon, met enorme aantallen Syrische vluchtelingen.