Merkel: Dachau blijft onbegrijpelijk

Door Lynn Stroo in Berlijn

De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft vanavond met een gevoel van 'schaamte' en 'ontroering' het voormalige concentratiekamp Dachau bezocht. "Wat er in het concentratiekamp gebeurd is, blijft onbegrijpelijk."

Op initiatief van de jood Max Mannheimer bezocht Merkel als eerste bondskanselier het kamp. De 93-jarige overlevende van de concentratiekampen Theresienstadt, Kamp Warschau, Auschwitz en Dachau noemt haar komst een 'grote eer' en een 'historische gebeurtenis'.

De houding van Merkel

Mannheimer zet zich als voorzitter van de vereniging van overlevenden in voor het behoud van Dachau als herdenkingsplaats. Hij zegt onder de indruk te zijn van Merkels houding ten opzichte van het naziverleden en antisemitisme. Daarmee doelt hij op de kritiek van Merkel op de toenmalige paus Benedictus XVI, die volgens haar niet hard genoeg optrad tegen de Holocaust-ontkennende bisschop Richard Williamson.

Merkel sprak zich het afgelopen weekeinde in een videoboodschap sterk uit tegen de extreemrechtse tendensen in de samenleving. "De mensen in Duitsland leven nu in een democratie, maar we weten ook, dat deze democratie altijd bedreigd wordt."

Daarom is het volgens haar belangrijk dat ook de jonge mensen zich bewust blijven van de Holocaust. "We kunnen alleen goed met de toekomst omgaan, als we ons bewust zijn van het verleden, en daarbij horen ook de donkere bladzijden."

Mannheimer heeft samen met bondsdagafgevaardigde Gerda Hasselfeldt (CSU) de bondskanselier in Dachau verwelkomd. Merkel heeft als eerste Duitse kanselier een krans gelegd bij het monument.

Overlevenden

Ook bezocht ze het concentratiekampmuseum en sprak ze met enkele overlevenden. Dat was een speciaal moment, want lange tijd kreeg het concentratiekamp nauwelijks politieke aandacht. Drie jaar geleden kwam daar pas verandering in, toen bondspresident Horst Köhler bij de 65-jarige bevrijdingsherdenking aanwezig was.

Voorzitter Dietz de Loos van het Internationaal Dachau Comité is blij met de komst van Merkel. Samen met de Nederlandse tak van het comité is hij voor deze dag naar Duitsland afgereisd.

Voor de overlevenden van het kamp geeft het bezoek van de bondskanselier een gevoel van blijdschap en politieke erkenning. Als zoon van een Dachau-overlevende kan hij dit gevoel goed begrijpen.

"Merkels komst geeft een impuls aan het herdenkingsoord. Vanaf nu kunnen toekomstige regeringsleiders niet meer om Dachau heen. De strijd voor vrijheid staat weer in de schijnwerpers, en dat is een belangrijk signaal in de huidige tijd."

Hernieuwde aandacht

Ook Karl Freller, directeur van de Stichting Beierse Gedenkplaatsen, verwacht dat Merkels bezoek voor hernieuwde aandacht leidt. De afgelopen jaren nam het aantal bezoekers aan Dachau behoorlijk toe.

De rechtszaak tegen de neonazibeweging NSU heeft volgens Freller de interesse in het nationaalsocialistische verleden van Duitsland alleen maar versterkt.

Concentratiekamp Dachau werd in 1933 door de nationaalsocialisten opgericht. Het was het eerste grootschalige kamp, en diende als model voor alle latere kampen.

In twaalf jaar tijd werden er ruim 200.000 mensen gevangen gehouden, onder wie ongeveer 2000 Nederlanders. Ruim 43.000 mensen werden er vermoord. Op 29 april 1945 werd het kamp door de Amerikanen bevrijd.