"Niveau hulpofficier ondermaats"

Door redacteur politie en justitie Ilan Sluis

Het niveau van de ongeveer 6000 hulpofficieren van justitie in Nederland is onder de maat. Ze zijn niet goed genoeg geschoold en de opleiding tot hulpofficier is onvoldoende. Dat kan consequenties hebben voor een zorgvuldige rechtsgang.

Dat concludeert Frans Rietveld in zijn masterscriptie strafrecht aan de Universiteit Utrecht, de eerste wetenschappelijke studie naar het fenomeen 'hulpofficier'.

Dolmatov

Een recent voorbeeld waarbij fouten van een hulpofficier tot grote problemen hebben geleid, is de zaak van de Russische asielzoeker Alexander Dolmatov, die in vreemdelingendetentie zelfmoord pleegde. Naar het optreden van de hulpofficier in deze zaak wordt onderzoek gedaan.

Het voorbeeld van Dolmatov is wellicht extreem, maar volgens Rietveld komen procedurefouten van hulpofficieren met enige regelmaat voor. "Namen van verdachten die ontbreken op huiszoekingsbevelen, bijvoorbeeld. In sommige gevallen kan dat leiden tot strafvermindering. Beslissingen van de hulpofficier kunnen soms moeilijk achteraf gecorrigeerd worden."

Onbevoegd

Ook in 2009 en 2010 gingen hulpofficieren zichtbaar in de fout. Naar aanleiding van enkele missers in het toenmalige korps Midden- en West-Brabant bleek dat in het hele land tientallen hulpofficieren onbevoegd werkten. Omdat hun certificaten waren verstreken, hadden zij geen documenten mogen tekenen. Enkele hulpofficieren kregen boetes en werkstraffen. Het leidde overigens niet tot grote problemen in de rechtsgang van verdachten.

Sinds 2008 kan iedereen in salarisschaal 9 hulpofficier worden. Dit zijn politiemensen met de rang van inspecteur: groepschefs, teamchefs, belast met directe personeelszorg. Volgens Rietveld is dat niet altijd goed: "Het zijn vaak mensen die denken en werken op mbo-niveau, met heel veel werkervaring."

'Magistratelijk handelen'

Een ander probleem is volgens Rietveld dat de huidige hulpofficieren te weinig afstand hebben tot het operationele werk van de politie. "Een hulpofficier moet rekening houden met zowel de belangen van de opsporing als de belangen van de verdachten. Ze moeten zogezegd 'magistratelijk handelen'. Dat komt bij iemand die te dicht op het werk van politiemensen zit nog wel eens in het gedrang."

Binnen de Nationale Politie bestaan plannen om iedereen vanaf salarisschaal 9 automatisch hulpofficier van justitie te maken. "Geen goed idee", vindt Rietveld. "Er zitten dan ook medewerkers tussen die helemaal niet gemotiveerd zijn om dit juridisch getinte werk te doen, daardoor neemt de kans op fouten toe."

'Vakvaardig'

Rietveld stelt in zijn onderzoek dat het beter zou zijn om politiemensen vanaf de huidige schaal 10 hulpofficier te maken. "Dat zijn unithoofden of waarnemend diensthoofden, vergelijkbaar met het niveau en de rang van de vroegere hoofdinspecteuren."

De Nationale Politie laat in een reactie weten dat iedere politiemedewerker verplicht is om "vakvaardig" te blijven en zijn vaardigheden en juridisch inzicht op peil te houden. Verder zegt de politie dat de opleiding voldoet aan de wensen van bonden, het Openbaar Ministerie en de politie. De opleiding wordt periodiek geëvalueerd en inhoudelijk aangepast als daar aanleiding toe is.