Albert II, de joviale koning
Bijna 20 jaar heeft hij op de troon gezeten, de 79-jarige Albert II, zesde koning der Belgen. Zondag draagt hij de troon over aan zijn oudste zoon Filip (53).
Op 9 augustus 1993 legde Albert de eed af voor het parlement en volgde hij zijn broer Boudewijn op, die kort daarvoor plotseling was overleden op 62-jarige leeftijd.
Eed
De keuze voor Albert kwam destijds als een verrassing, omdat velen dachten dat Alberts zoon Filip zijn oom zou opvolgen. Koning Boudewijn, die in zijn huwelijk met koningin Fabiola kinderloos was gebleven, had Filip steeds onder zijn hoede genomen om hem voor te bereiden op het koningschap. Maar de 33-jarige prins werd op het moment dat Boudewijn overleed blijkbaar nog te licht bevonden.
Albert maakte aanvankelijk een onzekere indruk. Zijn hand beefde bij de eedaflegging, die bovendien verstoord werd door volksvertegenwoordiger Jean-Pierre van Rossem die vanaf de tribune 'Leve de republiek' riep.
Toch ontpopte de nieuwe koning zich in de eerste jaren al snel tot een joviale, goedlachse en wijze koning, die niet van plan leek genoegen te nemen met een positie als 'tussenkoning' tot zijn zoon rijp zou zijn voor de troon. Hij toonde zich meer een 'man van de wereld' dan zijn diepgelovige broer Boudewijn.
Auto-ongeluk
Albert werd in 1934 geboren als jongste kind van koning Leopold III en koningin Astrid. Een jaar na zijn geboorte kwam zijn moeder om bij een auto-ongeluk en werd hij opgevoed door zijn stiefmoeder prinses Liliane en zijn oudere zus Josephine Charlotte.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging hij met zijn zus en broer Boudewijn naar Frankrijk en daarna naar Spanje. Eind mei 1940 capituleerde koning Leopold III en verklaarde dat hij zich als krijgsgevangene van Hitler beschouwde. In november had hij op eigen verzoek een ontmoeting met Adolf Hitler.
Die houding van Leopold III leidde na de oorlog tot de Koningskwestie. In 1951 zag hij zich onder politieke druk genoodzaakt de troon over te dragen aan zijn oudste zoon Boudewijn.
Paola
Albert ontmoette in 1958 in Rome de beeldschone Italiaanse prinses Paola Ruffo di Calabria met wie hij in 1959 trouwde. Het huwelijk werd in België met grote belangstelling gevolgd. Het paar kreeg drie kinderen: Filip (1960), Astrid (1962) en Laurent (1963). De kinderen zagen hun ouders weinig omdat die veel in het buitenland verbleven.
Het aanvankelijke sprookjeshuwelijk tussen Albert en Paola kwam in de jaren 70 in een zware crisis terecht toen bleek dat Albert een jarenlange buitenechtelijke relatie had met barones Sybille de Sélys-Longchamps. Een echtscheiding die op handen was, kon voorkomen worden door inmenging van koning Boudewijn en andere familieleden.
In 1999, Albert was toen al zes jaar koning, werd bekend dat in 1968 uit deze buitenechtelijke relatie een dochter was geboren, Delphine Boël. Er was veel media-aandacht voor deze kwestie, vooral toen bleek dat de koning, ondanks herhaaldelijk aandringen van Delphines kant, weigerde zijn dochter te erkennen. Tot op de dag van vandaag hult de koning zich in stilzwijgen, een houding die veel Belgen tegen de borst stuit en zijn reputatie van joviale familieman schade heeft toegebracht.
In 2009 vierden Albert en Paola hun 50-jarig huwelijk. Volgens hofkenners is hun onderlinge band nu hechter dan ooit.
Politiek
De grootste uitdaging waar Albert voor stond tijdens zijn koningschap was het bijeenhouden van België. Albert was in bijna twintig jaar staatshoofd van negen regeringen. In 1993, het jaar waarin hij koning werd, werd Belgïe formeel een federale staat. Albert zag met lede ogen aan hoe de Vlamingen en Walen steeds verder uit elkaar groeiden.
In zijn toespraak tijdens de nieuwjaarsreceptie van 2006 haalde Albert scherp uit naar een "anachronistisch en rampzalig seperatisme". Hij wees een scheiding als oplossing van de hand. De koning kwam onder vuur te liggen vanwege zijn 'politieke bemoeienis', met name vanuit Vlaams-nationalistische hoek.
Na de verkiezingen in 2010, waarbij de Franstalige socialisten van de PS en de Vlaams nationalisten van de N-VA als winnaars uit de bus kwamen, volgde een slopende formatie van 541 dagen. Voor het eerst moest de koning een republikein, de N-VA'er Bart de Wever, aanstellen als informateur. Albert, die keer op keer nieuwe onderhandelaars benoemde, raakte mentaal zwaar vermoeid.
Noodklok
Tijdens een emotionele toespraak in 2011, aan de vooravond van de nationale feestdag op 21 juli, luidde Albert de noodklok over het uitblijven van een federale regering. Albert waarschuwde dat de impasse leidde tot ongerustheid en onbegrip bij de bevolking. Ook kon de situatie volgens hem de rol van België binnen de Europese Unie schaden. Hij riep de Vlamingen en Walen op meer begrip voor elkaar te tonen.
Intussen groeide de kritiek dat de koning te veel invloed had op de politiek. Toen de koning in zijn kersttoespraak in 2012 uithaalde naar de N-VA door te waarschuwen voor opkomend populisme, werd hem dat niet in dank afgenomen.
De Vlaams nationalisten grijpen de troonswisseling dan ook aan om te roepen om verdere beperking van de macht van de koning.
Zware momenten
Hoewel België geen traditie kent van een vrijwillig aftreden van de koning, kwam de aankondiging van zijn abdicatie op 3 juli jl. niet onverwachts. Er werd al langere tijd gespeculeerd over een troonswisseling. In zijn tv-toespraak zei Albert dat hij tijdens zijn koningschap "veel gelukkige momenten" heeft gekend, maar "ook veel zware momenten". Zijn hoge leeftijd noemde hij de doorslaggevende reden om afstand te doen van de troon. Het is bekend dat de koning kampt met gezondheidsproblemen.
Albert kan rekenen op waardering bij het volk, en velen hadden graag gezien dat hij was gebleven tot na de verkiezingen van 2014. Toch geeft hij het koningschap niet ongeschonden door aan zijn zoon. De kwestie rond zijn buitenechtelijke dochter, de toenemende kritiek op zijn politieke bemoeienis, de frauduleuze praktijken in het verleden van zijn zoon Laurent en het omstreden fonds waarmee koningin Fabiola haar erfenis wilde regelen, hebben de discussie over de rol van het koningshuis verder aangewakkerd.
Het is de vraag of Filip de rust rond de monarchie in België kan laten terugkeren of dat hij genoegen moet nemen met een verdere beperking van zijn (politieke) macht als staatshoofd.