Kometenfabriek ontdekt bij ster
Een ontdekking bij een jonge ster verklaart hoe planeten kunnen ontstaan uit de stofschijf rond de ster.
Een internationaal team geleid door Leidse wetenschappers vond een 'stofval' bij de ster waarin minuscule stofdeeltjes kunnen samenklonteren tot rotsblokken van meer dan een kilometer in grootte, zoals een komeet of een asteroide. De resultaten zijn vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science.
De ontdekking werd gedaan bij Oph-IRS 48, een ster omringd met net zo'n stof- en gasschijf als die waaruit in ons zonnestelsel waarschijnlijk de planeten zijn ontstaan, zo'n 4,5 miljard jaar geleden.
'Zelf niet naartoe'
De astronomen maakten voor hun onderzoek gebruik van de ALMA-radiotelescoop, een cluster van 66 radioschotels in Chili.
Ze hoefden daar niet zelf naartoe, vertelt Nienke van der Marel van de Universiteit Leiden. "Dat wordt daar voor je gedaan. Je krijgt datasets van meerdere radioschotels terug die je met elkaar kunt combineren. Uiteindelijk kun je daar afbeeldingen van maken."
Verrassing
Die afbeeldingen van de ster en zijn stofschijf bleken spectaculairder dan gedacht. "De waarnemingen waren een grote verrassing," aldus Van der Marel. "Je verwacht een schijf, maar we kregen een soort cashewnoot te zien. Toen wisten we dat we iets bijzonders hadden gevonden."
Die vreemde vorm verklaart mogelijk hoe het kan dat het stof niet allemaal wordt opgezogen door de ster voordat het kan samenklonteren tot een planeet. Waarschijnlijk zorgt een kleine ster die rond de hoofdster draait voor die ongelijke verdeling.
Kometenfabriek
"We kijken waarschijnlijk naar een soort kometenfabriek, want de omstandigheden maken het mogelijk dat de deeltjes tot komeetafmetingen uitgroeien."
Of dit verschijnsel het ontstaan van planeten bij andere sterren verklaart, is nog niet te zeggen volgens de Nederlandse astronome. "Het is een belangrijk stukje van de puzzel. We denken dat het mechanisme uniform is, maar zeker weten we dat nog niet. Daar hopen we met ALMA achter te komen."