Bijzondere bijstand op aan onkosten

Gemeenten zijn steeds meer geld kwijt aan kosten voor mensen in grote financiële problemen. Iemand die zijn geldzaken niet zelf kan regelen vanwege geestelijke of lichamelijke beperkingen, krijgt van de kantonrechter een bewindvoerder toegewezen. Als mensen de rekening van die bewindvoerder niet zelf kunnen betalen, moet de gemeente daarvoor opdraaien.

Dat geld komt uit de pot bijzondere bijstand. Gemeenten hebben geen grip op deze uitgaven en evenmin op de stijging van deze kostenpost. Ze willen daarom dat het zogeheten beschermingsbewind wordt aangepast.

Ander financieel gedrag

De roep om meer grip op het beschermingsbewind klinkt in veel gemeenten. Wethouder Ineke Smidt van Almere (PvdA): "Het zou goed zijn om een persoon die naar de kantonrechter gaat om beschermingsbewind toegewezen te krijgen, eerst langs de gemeente te laten gaan. Wij kunnen vaak sneller en beter helpen door de persoon ander financieel gedrag aan te leren."

Dat de uitgaven aan beschermingsbewind sterk stijgen, blijkt uit onderzoek van de stichting Stimulansz, een adviesbureau dat optreedt namens de gemeenten (VNG) en sociale diensten (Divosa). Stimulansz vroeg op verzoek van de NOS aan gemeenten welk deel van het budget voor bijzondere bijstand aan beschermingsbewind wordt besteed.

'Explosieve groei'

Ruim vijftig gemeenten reageerden, waarvan de helft met gedetailleerde gegevens. Bij de meeste gemeenten gaan tientallen procenten van het armoedebudget op aan beschermingsbewind, waar het een paar jaar geleden nog om enkele procenten ging. Er zijn gemeenten die zeventig procent of meer van de bijzondere bijstand moeten afstaan aan beschermingsbewindvoerders. "Een explosieve groei", zegt Vivian den Hartogh van Stimulansz.

Almere bijvoorbeeld besteedde in 2008 3500 euro per maand aan vergoedingen voor beschermingsbewindvoerders. Dat liep in 2012 op tot 55.000 euro per maand. "Dat betekent dat we flink moeten knijpen in andere voorzieningen uit de bijzondere bijstand. Bijvoorbeeld het vergoeden van een nieuwe wasmachine voor een alleenstaande moeder of het bijdragen aan contributies voor sportclubs", zegt wethouder Smidt.

'Regeling versoberen'

In Heerlen werd in 2012 een miljoen uitgegeven aan beschermingsbewind. "Wij zijn vorig jaar nog door de FNV uitgeroepen tot de meest sociale gemeente van Nederland. Maar als de aanslag op de bijzondere bijstand door beschermingsbewind zo blijft groeien, moeten we regelingen gaan versoberen", zegt wethouder Peter van Zutphen (SP). "Dan heb je het over zaken als langdurigheidstoeslag voor mensen die heel lang in de armoede zitten, of ouderentoeslag voor ouderen in die positie. Of toeslagen voor mensen die bijzondere ziektekosten hebben."

In Veenendaal ging vorig jaar 70 procent van het armoedebudget naar vergoedingen voor beschermingsbewind. "Vanuit de gemeente is er eigenlijk geen regie. Er is een toewijzing door de rechter, wij betalen de rekening, maar we hebben te weinig inzicht in wat er precies gebeurt. En op wat wij als gemeente nog zelf zouden kunnen doen voor de cliënt", aldus wethouder Henk van Soest (CU).

Vergoeding

Jan Mastwijk van branchevereniging voor bewindvoerders BPBI ziet geen probleem in de commerciële bewindvoerder die ook aan schuldhulpverlening doet. "Bewindvoerders zijn professionals die meestal op hbo-niveau functioneren, allerlei aanvullende opleidingen volgen, vaak ook op sociaal-psychologisch gebied. Ik zie niet in waarom die bewindvoerder niet in staat zou zijn om zaken in goed vaarwater te leiden als er sprake is van schulden."

Een bewindvoerder ontvangt 1200 euro per jaar voor het regelen van iemands geldzaken. Daarnaast krijgt hij een basisvergoeding van enkele honderden euro's. Beschermingsbewindvoerder is nu nog een vrij beroep. Iedereen kan het worden, zonder aan kwalificaties te hoeven voldoen. Dat verandert waarschijnlijk in 2014, volgens een wetsvoorstel dat nu bij de Eerste Kamer ligt.