Kroon Nederland slechts klatergoud

Door redacteur Lambert Teuwissen

Doordat er in Nederland niet wordt gekroond maar ingehuldigd, heeft de kroon slechts een bijrol op 30 april. Hij ligt samen met de rijksappel, het rijkszwaard en de grondwet op een tafel in de buurt van de nieuwe vorst. Het is een veredeld rekwisiet als symbool van de soevereine macht.

Omdat de kroon geen hoofdrol speelt, koos Willem II in 1840 voor klatergoud: verguld zilver met geslepen glas en imitatieparels met een laagje van visschubben. De materiaalkosten overtroffen maar net het salaris voor de edelsmid.

Vuurverguld

"Het is een traditionele kroon, zoals die wel in meer landen gebruikt wordt", zegt edelsmid René Brus, die het boek 'Crown Jewels' schreef. "Hij bestaat uit een hoofdband met acht beugels. Bovenop staat een wereldbol met een kruis erop, een verwijzing naar het christelijk geloof."

De manier waarop de kroon werd gemaakt, zou vandaag de dag overigens niet meer mogen, stelt Brus. "Hij is vuurverguld. Om een metalen voorwerp een goudlaag te geven werd kwik gebruikt. Goud werd daarin opgelost, waarna men het kwik vervluchtigde door het te verbranden. Het goud sloeg dan af op een voorwerp dat in de buurt zat. Het is een heel giftige behandeling, dat wordt niet meer gedaan."

Praktisch

Brus vindt het ontbreken echt dure materialen geen probleem. "Je kan hem natuurlijk helemaal vol edelstenen doen, maar ik vind dat hij er voor Nederland prima uitziet", zegt hij. "Vooral omdat er geen kroning is of een ceremonie waar de kroon jaarlijks wordt gebruikt, is dat niet gebeurd."

Er zal ook een praktische oorzaak zijn geweest voor het ontbreken van edelstenen. "Men vergeet vaak dat de inhuldiging van Willem II in een maand tijd plaats moest vinden. In die tijd was er geen telefoon, geen fax, om a la minuut een hele zak vol edelstenen te krijgen."

Schaarste speelde ook parten bij de inhuldiging van Wilhelmina. "Men ontdekte dat de imitatieparels die erop zaten zo lelijk waren dat ze aan de goudsmid vroegen er nieuwe op te zetten. Die man had er echter te weinig in huis, dus in plaats van negen parels op elke beugel zitten er nu nog maar vijf op."

Bewondering

Nederland is zeker niet het enige land met kroon van een bescheiden waarde. "Ik kan genoeg voorbeelden noemen. In Spanje is de kroon ook verguld, in Portugal gebruikte men vroeger een zonder edelstenen. Dat is typisch iets dat in de 19de eeuw is ontstaan, om niet per se een gouden kroon vol edelstenen te doen."

Ondanks de bescheiden waarde spreekt Brus met veel bewondering over de kroon. "Ik bekijk hem met andere ogen dan een gemiddeld mens. Als edelsmid weet ik hoe zo'n voorwerp gemaakt is. Als je dan bedenkt dat het in een maand tijd gebeurde, vind ik hem goed gemaakt voor zo'n korte periode. Ik heb de Nederlandse kroon ooit nagemaakt en ik geloof dat ik er langer over heb moeten doen."