Spanning voelbaar op grens Korea's

Door redacteur Floris Harm in Panmunjom

De spanningen op het Koreaanse schiereiland mogen de afgelopen dagen zijn verminderd, bij de grens tussen Noord- en Zuid-Korea krijgt de bezoeker die indruk nog niet.

"Niet naar de Noord-Koreanen wijzen, niet roepen, geen rare bewegingen maken. Foto's pas wanneer het mag en alleen in de richting van de Noord-Koreaanse kant van de grens. Tassen in de bus achterlaten."

In hoog tempo ratelt Kyle Heilig, specialist in het Amerikaanse leger, de instructies op. Zijn gehoor: dertig buitenlanders die een kijkje komen nemen bij de scherpst bewaakte grens ter wereld.

Koreaanse Oorlog

Welkom in Panmunjom. De Koude Oorlog is al bijna 25 jaar voorbij, maar hier is hij nog springlevend.

In 1953 werd op deze plek de wapenstilstand getekend tussen het communistische Noord-Korea en de gezamenlijke strijdkrachten van de Verenigde Naties. Het was het einde van de Koreaanse Oorlog die in drie jaar aan een geschatte twee miljoen mensen het leven kostte.

Onderhandelingstafel

Pas wanneer de bezoekers netjes in twee rijen staan mogen ze naar buiten, het plein op waar een aantal VN-blauwe gebouwen staan. In het middelste gebouw staat precies op de grenslijn de onderhandelingstafel. Aan iedere zijde vier stoelen. De ene kant in Noord-Korea, de andere kant in het Zuiden.

In ganzenpas marcheren de bezoekers naar binnen. Opnieuw dreunt Heilig de veiligheidsinstructies op. Niets wordt aan het toeval overgelaten. "Dit is standaardprocedure. Wij staan hier altijd op scherp."

Natuurlijk houdt iedereen zich keurig aan de spelregels. Maar wat zou er gebeuren als iemand wél iets flauws in de microfoons op de onderhandelingstafel roept, waarmee beide zijden kunnen horen wat er in de ruimte gebeurt?

"Noord-Korea grijpt zoiets meteen aan om te gaan klagen bij de neutrale klachtencommissie", zegt sergeant Kyle. En wat is daar erg aan? "Dat maakt de verhoudingen er niet beter op."

VN-sancties

Het kan altijd nog slechter, hoewel er al jaren geen directe onderhandelingen meer zijn. Noord-Korea liet eind vorige week weten dat eerst de VN-sancties van tafel moeten en dat de militaire oefeningen van Zuid-Korea en de VS moeten stoppen voordat het land de gesprekken wil hervatten. Zuid-Korea heeft de voorwaarden meteen afgewezen.

Aan de andere kant van de grens staat een eenzame Noord-Koreaanse militair op wacht. Hoewel hij maar een paar meter hoeft te lopen om zijn Zuid-Koreaanse broeders de hand te schudden, is het steeds meer de vraag of dat ooit zal gebeuren.

Zelfs als Noord-Korea ooit zou willen praten over hereniging met het Zuiden, dan zal niet iedereen in Zuid-Korea meteen staan te juichen.

Buitenlanders

De steun voor een kostbare hereniging lijkt snel af te nemen. Volgens opiniepeilingen vindt nog maar 12 procent van de Zuid-Koreanen de eenwording van Korea "noodzakelijk". In 1995 was dat nog bijna 60 procent.

Ongeveer eenderde van de bevolking beschouwt Noord-Koreanen nu puur als buitenlanders in plaats van als broeders.

Voor jonge Zuid-Koreanen is het nauwelijks een onderwerp van gesprek, zegt Korea-kenner Ben Jackson. "Net als in het Westen zijn mensen hier bezig met hun eigen leven: hun baan, huwelijk, hypotheek."

Verdriet

Toch voelen zuiderlingen die een bezoek brengen aan de grens nog steeds het verdriet van de tweedeling.

Vanaf een observatiepost op een heuvel tuurt reisleider Park Uk-son Noord-Korea in. "Voor buitenlanders is het reuze spannend. Even weer Koude Oorlog spelen."

"Maar voor ons is het alleen maar deprimerend. Zelf heb ik geen familie in het Noorden. Toch ben ik iedere keer als ik hiervandaan kom weer verdrietig. Voor de mensen in het Noorden en omdat we er zo weinig aan kunnen doen."