Jezuïeten, elite van RK-Kerk

Door redacteuren Liedeke Morssinkhof en Ingrid Hofstra

Voor het eerst staat een pater jezuïet aan het hoofd van ongeveer een miljard katholieken. De Argentijn Jorge Mario Bergoglio werd gisteren tot paus verkozen. Als pater jezuïet behoort paus Franciscus tot de intellectuele elite van de Rooms-Katholieke Kerk.

De jezuïeten zijn met 19.000 leden de grootste religieuze orde in de Rooms-Katholieke Kerk, en zijn geen kloosterorde in de gebruikelijke zin van het woord. Zo dragen de uitsluitend mannelijke leden geen pij en wonen ze niet per se samen in kloosters.

Trendbreuk

Paters leggen de geloften van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid af, in het bijzonder gehoorzaamheid aan de paus. Ook beloven ze om geen hoge kerkelijke functies na te streven.

De verkiezing van Jorge Mario kardinaal Bergoglio tot paus lijkt dus op een trendbreuk, voor hemzelf misschien nog wel het meest. Van Bergoglio is bekend dat hij de gelofte van armoede zeer serieus neemt. Als aartsbisschop van Buenos Aires weigerde hij gebruik te maken van een limousine met chauffeur en ook verkoos hij een simpel appartement boven het aartsbisschoppelijk paleis.

Verder is bekend dat de nieuwe paus in zijn oude woonplaats vaak het openbaar vervoer nam en zijn eigen maaltijden kookte.

Ignatius van Loyola

De Sociëteit van Jezus, zoals de jezuïtenorde officieel heet, is in 1534 gesticht door Ignatius van Loyola. In een visioen zou God Ignatius de opdracht gegeven hebben om hem te dienen. Dat legde Ignatius uit als werken voor God. Volgens hem kon dat werk van alles inhouden, als het maar op God gericht was. Zo kan ook het smeren van een boterham het dienen van God inhouden.

In de praktijk bestaat het werk van paters jezuïeten tot en met de dag van vandaag vooral uit het geven van onderwijs. Ze hebben universiteiten en middelbare scholen gesticht in de hele wereld, waarvan de Gregoriana-universiteit in Rome de bekendste is. Ook Franciscus was zelf chemicus en jarenlang hoogleraar.

Vanwege hun sterke betrokkenheid bij onderwijs en wetenschap, worden paters jezuïeten tot de intellectuele elite of zelfs de avant-garde van de kerk gerekend.

Nederland

In Nederland is er nog één school waar paters jezuïeten tot de dag van vandaag bij het onderwijs betrokken zijn. Dat is het Stanislascollege in Delft. Tot ver in de twintigste eeuw waren dat er meer, waarvan het Canisius College in Nijmegen wellicht het bekendst is. Onder anderen Ruud Lubbers en Hans van Mierlo gingen daar naar school.

In Nederland zijn nog ongeveer 130 paters jezuïeten.