SNS Reaal en DNB gehoord

Door economie-redacteur André Meinema

De Tweede Kamer houdt vandaag een hoorzitting over de neergang en nationalisatie van bank en verzekeraar SNS Reaal. De Kamer heeft een hoop vragen aan de hoofdrolspelers van SNS en De Nederlandsche Bank (DNB).

Op 1 februari werd SNS door minister Dijsselbloem van Financiën onteigend nadat DNB had geconstateerd dat de bank onvoldoende gekapitaliseerd was. De vastgoedproblemen hadden diepe gaten geslagen. Pogingen van private investeerders om de bank over te nemen slaagden niet.

De centrale vraag tijdens de hoorzitting is of nationalisatie voorkomen had kunnen worden. Waar heeft het toezicht gefaald en wie heeft in het proces steken laten vallen? Waarom gaf DNB destijds toestemming voor de aankoop van vastgoedfinanciering terwijl SNS geen enkele ervaring had? Waarom betaalde SNS met instemming van DNB nog leningen af terwijl er eigenlijk geen geld meer was?

Hoofdrolspelers

De hoorzitting wordt gedaan door de financiële specialisten van de Kamerfracties. Het is geen parlementair onderzoek of een parlementaire enquête. Dat zijn veel zwaardere instrumenten, die later alsnog kunnen worden ingezet.

De hoorzitting is verdeeld in drie blokken en begint om 10.30 uur met SNS Reaal. Daarna komen oud-bestuurders van DNB aan het woord en de zitting eindigt 's middags met de huidige DNB-directeur Toezicht Jan Sijbrand.

Wie bij 'hoofdrolspelers' denkt aan topbestuurders en -bankiers van SNS Reaal en DNB, komt een beetje bedrogen uit. Van de oude en huidige SNS-top komt niemand. Sjoerd van Keulen en Ronald Latenstein worden dus niet gehoord.

Boekhoudregels

SNS wordt vertegenwoordigd door de huidige president-commissaris Piero Overmars (sinds 2010) en regeringscommissaris Wijngaarden (in 2009 na de staatssteun bij SNS neergezet).

Ook van DNB komen vooral oud-gedienden langs: oud-toezichthouders Arnold Schilder en Rudi Kleijwegt, en oud-directielid Lex Hoogduin. Oud-bankpresident Nout Wellink is niet uitgenodigd.

Het toezicht op de banken was de verantwoordelijkheid van Arnold Schilder. Die vertrok in juli 2009 als directielid. Hij werd voorzitter van de IAASB, de internationale associatie die internationale boekhoudregels opstelt. Divisiedirecteur bankentoezicht Kleijwegt vertrok in 2011 naar de Rabobank.

In gevaar

Jan Sijbrand, de huidige toezichthouder op de banken bij DNB (sinds 2011) komt wel langs. Bij de toelichting op de nationalisatie zei Sijbrand dat goedkeuring van de overname van Bouwfonds Property Finance in 2006 "nu nooit meer zou gebeuren". Daarmee gaf hij een opmerkelijk hard oordeel over de beslissing van zijn voorganger Schilder in 2006.

Als toezichthouder waakt DNB over het financiële stelsel van banken, verzekeraars en pensioenfondsen. DNB houdt bij banken de solvabiliteit (de financiële degelijkheid) in de gaten en ziet toe op risico's. Voor overnames, fusies en investeringen geeft DNB een verklaring van geen bezwaar (vvgb) af.

Daarbij beoordeelt de toezichthouder onder meer of beslissingen "een gezonde en prudente bedrijfsvoering" in gevaar brengen en of "de handeling zou kunnen leiden tot een ongewenste ontwikkeling van de financiële sector." Zonder vvgb gaat een overname niet door.

Geschrapt

In 2006 nam SNS Reaal voor ruim 800 miljoen euro de vastgoedfinanciering van Property Finance (PF) over van ABN Amro. SNS was even daarvoor naar de beurs gegaan en had ruim een miljard euro opgehaald. Dat geld werd in allerlei aankopen gestoken.

DNB ging akkoord en gaf een vvgb af, voor de overname van zowel PF als de verzekeraar Winterthur. Beide goedkeuringen worden specifiek genoemd in het DNB-jaarverslag 2006.

Het credo in die tijd van financiële expansie, fusies en overnames was marktwerking. Ook werden veel regels geschrapt of versoepeld. In het jaarverslag van 2005 van DNB staat bijvoorbeeld dat het vvgb-stelsel dat jaar vereenvoudigd is. Daardoor hoefden banken minder vaak een vvgb te vragen.