'Ik wil geen Arabieren in mijn bus'

Door correspondent Monique van Hoogstraten

Eyal checkpoint, Westelijke Jordaanoever. Ver voordat het ochtendlicht doorbreekt hebben zich hier al duizenden Palestijnse mannen verzameld. Ze staan in lange rijen voor de Israëlische controlepost. Elke ochtend moeten ze hier doorheen, op weg naar hun werk. Zo'n 7000 mensen per dag.

Ze hebben een tijdelijke werkvergunning in Israël. Velen werken in de bouw, of in de schoonmaak. Een tot twee uur duurt het gemiddeld voordat ze aan de andere kant zijn, door de hekken en poortjes, na controle van hun papieren en de plastic tasjes met hun lunch.

Sinds gisteren kunnen ze gebruik maken van 'bussen-voor-alleen-Palestijnen'. Aparte bussen, omdat joodse kolonisten niet met Palestijnen in de bus willen zitten. Een uitleg die door Israël wordt bestreden. In het land, en in de internationale media, is ophef ontstaan over de bussen.

Piratenbusjes

Eén ding is bij het checkpoint meteen duidelijk: de Palestijnen zijn blij met de nieuwe bussen die hen sinds gisteren vanaf de andere kant naar hun werk in Tel Aviv of Raanana brengen. Eindelijk zijn ze verlost van de piratenbusjes die hen voor te veel geld vier kilometer verderop brengen, naar de dichtstbijzijnde bushaltes in Kfar Saba, van waar ze verder reizen.

"Die chauffeurs rijden als gekken en zijn niet eens verzekerd", zegt de een. "Ze proppen ons met twintig mensen in een bus voor twaalf", zegt een ander. "En als iemand kritiek heeft laten ze die gewoon staan. Die hele handel is in handen van een paar bedoeïenen die dik aan ons verdienen."

Ook de Palestijnse vakbond, die kantoor houdt bij het checkpoint, ziet de nieuwe bussen als een goede ontwikkeling. "We hebben nu bussen die legaal en verzekerd zijn. Bovendien brengen ze de mensen direct naar hun bestemming, zonder te stoppen bij allerlei bushaltes". Een enorme verbetering, vindt hij. "Maar ik weet niet wat de echte intenties van Israël zijn."

Klachten

Die intenties lijken niet geheel altruïstisch. Joodse kolonisten die 's avonds van hun werk in Tel Aviv terugrijden naar hun nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever klagen al langer over de vele Palestijnen in hun bus. "Terroristen" en "apen" zijn termen die op Facebook verschenen.

In een petitie vroegen ze het leger vorig jaar om Palestijnen uit hun bus te weren. "Passagiers klagen over onprettige ervaringen en overlast. We willen met de bus kunnen reizen zonder te vrezen voor ons leven en voor dat van onze kinderen", stelden ze.

De burgemeester van Ariel, de grote nederzetting in de buurt van Eyal checkpoint, schreef dat hij in gesprek was met het leger en het ministerie van transport om "dit probleem op te lossen, en te voorkomen dat Palestijnen op de bus naar Ariel stappen".

Dienstverlening

Maar volgens het ministerie van Transport hebben de bussen die sinds begin deze week Palestijnen in Israël vervoeren een andere achtergrond. "Ze zijn bedoeld als dienstverlening aan Palestijnse arbeiders, en om de piraten te vervangen die hen tegen veel te hoge prijzen vervoeren."

Het aantal Palestijnen met een werkvergunning in Israël is de laatste jaren fors toegenomen. Op dit moment werken dagelijks 29.000 Palestijnen legaal in Israël, tegen 22.000 twee jaar geleden. Er waren klachten over overvolle bussen, zegt het ministerie, en over spanningen tussen joodse en Arabische passagiers.

Volgens het ministerie zijn de nieuwe buslijnen de beste manier om al deze problemen op te lossen. De minister van Transport benadrukt, na alle negatieve publiciteit, dat alle Palestijnen die Israël binnenkomen gebruik mogen maken van al het openbaar vervoer, ook van de bussen naar de nederzettingen.

Discriminatie

Maar op dit moment lijkt dat niet de praktijk. In de lange rij voor het checkpoint heeft bijna iedereen vanochtend wel een verhaal over discriminatie in de bus. Vooral in de bus naar de nederzetting Ariel. "De politie houdt me in Tel Aviv tegen om op de bus te stappen", zeggen meerderen. Een ander: "Ik moet er soms uit bij het checkpoint, of ik word eruit gezet bij Ariel."

"Ze behandelen ons als beesten. Een joodse kolonist zei laatst tegen me dat ik niet naast hem mocht zitten." Vaker, zo klinkt het, gaan de klachten naar de chauffeur. "De joden vragen aan hem: waarom neem je Arabieren mee? Ik wil geen Arabieren in mijn bus."

Maar voor velen hier hebben deze ervaringen weinig te maken met de nieuwe buslijnen. Die maken gewoon de dagelijkse lange reis van huis naar werk iets draaglijker.