Roep om paus van buiten Europa

Na de onverwachte aankondiging van paus Benedictus over zijn terugtreden wordt er volop gespeculeerd over zijn opvolger. Daarbij vallen regelmatig de namen van kandidaten uit Afrika en Zuid-Amerika.

In beide continenten is het katholieke geloof springlevend en zelfs gegroeid de afgelopen jaren. Ruim 40 procent van de 1,2 miljard katholieken woont in Zuid-Amerika en in Afrika zijn 185 miljoen mensen katholiek. In Europa neemt het aantal gelovigen juist af en hebben de vele misbruikschandalen die de afgelopen tijd aan het licht kwamen de populariteit van de Rooms-Katholieke Kerk geen goed gedaan.

Culturele vermoeidheid

Is het Vaticaan klaar voor een 'gekleurde' paus? Kerkleiders uit verschillende werelddelen lijken er voor open te staan. Maar zij vormen slechts een klein deel van het gezelschap kardinalen dat in het conclaaf de nieuwe paus gaat kiezen. Slechts een kwart van de 1,2 miljard gelovigen is Europees, maar niet minder dan de helft van de kardinalen komt uit Europa. De kans dat zij zullen stemmen voor een paus uit hun eigen gelederen is groot.

Toch zijn er ook wel Europese kerkleiders die voelen voor een niet-Europese paus. "In Europa verliest de kerk steeds meer de verbinding met de samenleving. In veel landen in Azië en Afrika breidt het geloof zich juist snel uit", vindt de kardinaal Christoph Schönborn uit Wenen.

Ook de Portugese monseigneur Antonio Marto uit Fatima ziet het religieuze klimaat in Europa veranderen. "Europa gaat door een periode van culturele vermoeidheid en uitputting die tot uiting komt in de manier waarop het geloof wordt beleden. Dat zie je niet in Afrika of Latijns-Amerika. Daar bestaat nog frisheid en enthousiasme over godsdienst."

Wereldwijde ervaring

Zuid-Amerikaanse kerkleiders zien de kans dan ook toenemen dat één van hen paus Benedictus zal opvolgen. "Het zou tijd kunnen zijn voor een zwarte paus, een gele of een rode of een Latijns-Amerikaanse", zegt de Guatemalteekse aartsbisschop Oscar Julio Vian Morales. De Hondurese kerkwoordvoerder Juan Angel Lopez is het daarmee eens. "Het is tijd voor een Latijns-Amerikaanse paus omdat de meeste christenen in Latijns-Amerika wonen."

De Zuid-Afrikaanse aartsbisschop William Slattery uit Pretoria vindt de claim van Zuid-Amerika gerechtvaardigd. "De katholieke kerk is enorm sterk in Zuid-Amerika. Zij wachten al heel lang op een Zuid-Amerikaanse paus." Maar ook Afrika komt volgens hem in aanmerking om een paus te leveren. "In Afrika is de kerk de afgelopen jaren sterk gegroeid, dus Afrika heeft zijn eigen aanspraken."

Volgens Slattery zoekt het conclaaf een man met een "behoorlijke wereldwijde ervaring". De Zuid-Afrikaanse kardinaal Wilfrid Napier sluit zich daarbij aan. "We hebben een paus nodig die voorbij de grenzen van Europa kijkt en de gehele katholieke kerk weer levensvatbaar kan maken."