'Hulp en handel gaan samen'

Door politiek verslaggever Wilco Boom

Op reis met PvdA-minister Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) in Afrika, is rennen en vliegen.

Van een vluchtelingenkamp in het oosten van Congo, waar het leed van duizenden vluchtelingen op je netvlies brandt, naar Heineken Bralirwa in Kigali, Rwanda, voor een gesprek over zaken doen en een ontvangst met zang en dans.

Van een ontmoeting met Nederlandse ondernemers in Kinshasa, Congo, naar het genocide-herdenkingscentrum in Kigali. En van een landbouwcoörporatie bij Bujumbura, Burundi, naar een legerplaats ver buiten de stad, waar Nederlandse militairen Burundese collega's trainen.

Valkuilen

En dat alles in een moordend tempo. Vliegtuig in vliegtuig uit, busje in busje uit, helikopter in helikopter uit. Per dag twee nieuwe stempels in de paspoorten van Ploumen en haar gevolg.

Ploumen is de eerste minister voor Ontwikkelingssamenwerking die officieel ook minister voor Buitenlandse Handel is. Op reis in het Grote Merengebied van Afrika leidt dat tot schizofrene situaties.

In Kinshasa bijvoorbeeld bezocht Ploumen een groepje Nederlandse ondernemers, onder wie de Hagenaar Roland Verbiest die daar een transportbedrijf probeert te runnen.

Verbiest, voorheen bekend als organisator van de Haagse Koninginnenach, vertelde Ploumen over de valkuilen en de kansen van het zakendoen in Congo. Tussen de gebutste containers van zijn bedrijf, waar hij en zijn medewerkers in wonen en hun spullen in opslaan.

Fatsoensgrens

Meteen bij het vertrek van de minister stapte een lid van een van de oppositiepartijen bij haar in de auto, om Ploumen onderweg naar het vliegveld bij te praten over de precaire mensenrechtensituatie in Congo. Na haar bezoek aan het vluchtelingenkamp bij Goma, waar ze sprak met vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel geweld, ging ze voor een zakelijke bespreking naar Heineken in Rwanda.

De grote vraag voor Ploumen is of de combinatie van handel en hulp, of hulp en handel, gaat werken. Of dat de koopman het definitief gaat winnen van de dominee in het buitenlands beleid van Nederland. Ploumen zelf is daar niet bang voor. De vergelijking van de dominee en de koopman is volgens haar sleets geworden, uit de tijd. "In deze tijd gaan hulp en handel samen", zegt zij.

Veel landen die arm waren hebben volgens haar een echte middenklasse gekregen en zijn uitgegroeid tot serieuze handelspartners. Goed voor die landen en goed voor ons, redeneert Ploumen.

En voor de landen die nog steeds echt arm zijn, is er volgens haar nog altijd ontwikkelingssamenwerking. Dat moet de komende jaren wel voor een miljard minder, want dat heeft de PvdA moeten toegeven aan de VVD in de kabinetsformatie.

PvdA-leider Samsom zei achteraf dat daarmee "een fatsoensgrens" is overschreden. Op de vraag of zij het daarmee eens is, zei Ploumen in Bujumbura, dat het "een pijnlijke keuze" is. Maar het beleid moet wel worden uitgevoerd. Dankzij de combinatie van handel en hulp zijn volgens haar nog steeds goede resultaten te boeken.