Leven in dienst van koningschap
Op het Damplantsoen in Amsterdam worden op 31 januari 1938 21 vreugdeschoten afgevuurd ter ere van de geboorte van de nieuwe troonopvolgster. Beatrix Wilhelmina Armgard is het eerste kind van prinses Juliana en prins Bernhard. Tienduizenden Amsterdammers stromen naar het centrum van de stad om de geboorte te vieren.
De kleine prinses zal uitgroeien tot een moderne koningin, een harde werker, veeleisend, ook voor zichzelf, gesteld op formaliteiten. Vaak wordt ze getypeerd als afstandelijk, maar ze wordt ook gerespecteerd om haar professionaliteit.
Canada
Tot mei 1940 woont prinses Beatrix met haar ouders in Paleis Soestdijk in Baarn. In 1939 krijgt ze een zusje, Irene. Wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, vlucht het gezin naar Groot-Brittannië.
Als het daar ook niet meer veilig lijkt, vertrekt Juliana met haar twee dochters naar Canada. Ze gaan wonen in de stad Ottawa, waar Beatrix en Irene ook naar de kleuterschool en de basisschool gaan. In Canada wordt het gezin in 1943 uitgebreid met nog een meisje, prinses Margriet. In 1947 volgt Marijke, die later de naam Christina aanneemt.
In 1945 zetten Beatrix en haar familie weer voet op Nederlandse bodem. Het gezin neemt opnieuw zijn intrek in Paleis Soestdijk. De jonge prinses vervolgt haar schoolcarrière en gaat onder meer naar 'de Werkplaats' van Kees Boeke in Bilthoven, een onderwijsvernieuwer. Ze wordt daar uitgeschreven als blijk dat ze niet genoeg leert. In 1956 doet ze eindexamen Gymnasium aan het Baarnsch Lyceum.
Greet Hofmans
Tijdens haar middelbareschooltijd ontstaan er spanningen in het huwelijk van haar ouders. Volgens prins Bernhard is gebedsgenezeres Greet Hofmans de bron van alle ellende. Zij is door Bernhard zelf naar het hof gehaald om de oogziekte van prinses Marijke te genezen, maar met haar pacifistische ideeën krijgt ze steeds meer invloed op Juliana. Bernhard brengt de kwestie naar buiten via het Duitse weekblad Der Spiegel. De Greet Hofmans-affaire leidt bijna tot het aftreden van koningin Juliana.
Kort na haar 18e verjaardag wordt Beatrix geïnstalleerd als lid van de Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de regering.
Beatrix vervolgt haar opleiding aan de Universiteit van Leiden, waar ze in de eerste jaren colleges rechtswetenschap, parlementaire geschiedenis, staatsrecht, toegepaste sociologie en economie volgt. Ze woont op kamers aan het Rapenburg.
In de eindfase van haar studie houdt Beatrix zich onder andere bezig met internationale staatkunde en geschiedenis. In de zomer van 1959 doet de prinses haar kandidaatsexamen rechten. Twee jaar later studeert ze af in een vrije studierichting. Ze koopt kasteel Drakensteyn in de bossen van Lage Vuursche, waar ze in 1963 gaat wonen.
Verliefd
Haar verloving met Claus von Amsberg (1926) op 28 juni 1965 veroorzaakt opschudding in Nederland. Het feit dat hij een Duitser is, die bovendien lid is geweest van de Hitlerjugend en heeft gediend in de Wehrmacht, ligt 20 jaar na de Bezetting gevoelig bij een groot deel van de bevolking. Als uit onderzoek blijkt dat hem geen enkele oorlogsmisdaad te verwijten valt, is de weg vrij voor een huwelijk.
Op 10 maart 1966 wordt het huwelijk in Amsterdam voltrokken. Hoewel velen Claus al in hun hart hebben gesloten, wordt de rijtoer door de stad verstoord door een rookbom.
Beatrix en Claus krijgen drie zonen. In 1967 wordt Willem-Alexander, de toekomstige kroonprins, geboren. In 1968 en 1969 volgen de prinsen Friso en Constantijn. Het gezin beleeft een gelukkige tijd buiten de schijnwerpers op kasteel Drakensteyn.
Samen met Claus bereidt Beatrix zich intensief voor op het koningschap, onder andere door vele reizen naar het buitenland.
Op 30 april 1980 verandert het leven van het gezin radicaal. Beatrix wordt koningin en Claus is voortaan prins-gemaal. Het gezin verhuist in 1981 naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag. Het Paleis Noordeinde, vlakbij het Haagse Binnenhof, wordt het werkpaleis van koningin Beatrix.
Modern
Beatrix vaart direct een andere koers dan haar moeder. Ze moderniseert het hof, scherpt het protocol aan (Mevrouw wordt Majesteit) en ontwikkelt een regeerstijl die als zakelijk, stijlvol en modern wordt ervaren.
Beatrix laat zien dat ze een harde werker is, professioneel, perfectionistisch en punctueel. Ze neemt haar taak als koningin uiterst serieus en is veeleisend tegenover de mensen die met en voor haar werken. Door politici die met haar samenwerken wordt ze wel als 'eigenzinnig' omschreven.
Ondanks haar afstandelijke houding als vorstin kan ze bij het merendeel van de Nederlandse bevolking op waardering rekenen. Ze oogst lof voor de manier waarop ze Nederland vertegenwoordigt in het buitenland.
Op politiek terrein hoedt ze zich ervoor betrokken te raken in politieke discussies. In haar jaarlijkse kerstredes voor de radio, en vanaf 2000 ook voor televisie, doet ze een beroep op de gemeenschapszin en de handhaving van normen en waarden, zoals verdraagzaamheid, zorgzaamheid, respect en solidariteit.
Voor haar inzet voor de eenheid van Europa krijgt ze in 1996 de prestigieuze Internationale Karelsprijs van de Duitse stad Aken.
Beatrix geeft blijk van een grote belangstelling voor kunst. In haar vrije tijd beeldhouwt ze en ze reikt jaarlijks de koninklijke subsidies voor jonge kunstenaars uit. In 2000 richt ze als gastconservator een tentoonstelling in van moderne Nederlandse kunstenaars in het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Scheurtjes
De eerste twintig jaar van haar koningschap weet Beatrix het koningshuis vrij te houden van schandalen. Vlak voor de millenniumwisseling ontstaan de eerste scheurtjes, als Willem-Alexander een relatie blijkt te hebben met de Argentijnse Máxima Zorreguieta, de dochter van een voormalig minister onder het bewind van dictator Videla.
Het verleden van de vader ligt moeilijk in Nederland. Pas als hij, na diplomatiek overleg achter de schermen, laat weten niet aanwezig te zullen zijn bij het huwelijk, kan het paar met goedkeuring van het parlement trouwen.
Ook de Margarita-affaire (2003) en de Mabel-affaire (2003) brengen de koningin en haar familie in diskrediet. Omdat Beatrix onder de ministeriële verantwoordelijkheid valt, is ze voor het tot bedaren brengen van de gemoederen afhankelijk van de aanpak van minister-president Balkenende.
Voor Beatrix zijn het moeilijke jaren. In 2002 overlijdt haar man. Prins Claus, die tijdens het koningschap van Beatrix diverse malen aan depressies leed, overlijdt aan de gevolgen van de ziekte van Parkinson en een longontsteking. Het verlies valt haar zichtbaar zwaar. Hij was op de achtergrond haar belangrijkste adviseur, maar ook haar steun en toeverlaat.
In 2004 sterven haar hoogbejaarde ouders, prinses Juliana en prins Bernhard. Lichtpuntje is de geboorte van de toekomstige troonopvolgster, prinses Amalia, in december 2003. Ze is de eerste dochter van prins Willem-Alexander en prinses Máxima. Beatrix kijgt in totaal nog zeven kleinkinderen.
Jubileum
In 2005 viert Beatrix haar 25-jarig regeringsjubileum. De koningin bezoekt dat jaar alle Nederlandse provincies, de Nederlandse Antillen en Aruba. Ze krijgt een eredoctoraat van de universiteit Leiden vanwege de manier waarop ze steeds het belang van vrijheid onder de aandacht heeft gebracht.
In de pers is veel aandacht voor het jubileum. Beatrix wordt over het algemeen geroemd om haar professionele, zij het enigszins formele invulling van het koningschap. Uit een opiniepeiling blijkt dat een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking voorstander is van de monarchie en Beatrix steunt als koningin.
In een tv-interview vertelt ze dat ze het koningschap ook als last ervaart, omdat het er altijd is. Om het ambt zo lang vol te kunnen houden, is het noodzakelijk om haar privéleven van de buitenwereld af te schermen, vindt ze.
Afstand
Rond haar 70ste verjaardag, op 31 januari 2008, zwellen de geruchten aan dat Beatrix spoedig afstand zal doen van de troon ten gunste van haar zoon Willem-Alexander. Beatrix zelf zwijgt. Ze is fit en heeft nog zichtbaar plezier in haar taken als koningin. Bovendien gunt ze Willem-Alexander en Máxima tijd om in relatieve rust aandacht te besteden aan hun drie dochters op landgoed De Horsten in Wassenaar.
In 2009 beleven de Oranjes een rampzalig jaar. Vlak na de poging van Karst T. om op Koninginnedag in Apeldoorn een aanslag te plegen op de koninklijke familie, wordt Beatrix nog geprezen om haar standvastige houding en haar medeleven met de slachtoffers van de aanslag. Een week later, tijdens dodenherdenking op 4 mei in Amsterdam, krijgt ze zelfs een spontaan applaus.
Maar een paar maanden later is het positieve beeld van het koningshuis volledig omgeslagen. Er is kritiek op het feit dat Beatrix, Willem-Alexander en Máxima hun inkomen zien stijgen, terwijl Nederland zucht onder een economische crisis. Het leidt zelfs tot een Kamerdebat.
Daarnaast ligt de kroonprins onder vuur vanwege de bouw van een luxe vakantievilla voor zijn gezin in het straatarme Mozambique. Onder druk van de publieke opinie ziet hij er vanaf, maar het kwaad is geschied. Ook een rechtzaak rond de publicatie van vakantiefoto's van zijn gezin wordt hem niet in dank afgenomen. Openlijk wordt de vraag gesteld of de prins met zijn 'jetsetterig' gedrag wel klaar is om zijn moeder op te volgen.
Touwtjes
Meer dan ooit heeft Beatrix moeite om de touwtjes in handen te houden. Elk nieuwtje rond de Oranjes staat niet langer alleen in de roddelbladen, maar wordt ook breed uitgemeten in de serieuze media. In 2010, tijdens een uiterst lastige kabinetsformatie, lijkt Beatrix de regie kwijt te raken.
De door haar aangestelde formateur Ruud Lubbers wordt door de betrokken partijen aan de zijlijn gezet. CDA, VVD en PVV onderhandelen buiten hem om. In een latere fase spreken politici hun voorkeuren voor coalitiepartners en een informateur via de media uit, nog voordat de koningin is ingelicht. Kamerleden spreken van een 'schoffering' van het staatshoofd.
Tijdens een Kamerdebat over de politieke rol van het staatshoofd, ziet de nieuwe VVD-premier Rutte geen aanleiding om die rol te beperken. In 2012 stemt de Kamer alsnog in met een voorstel van D66 om de rol van de koningin bij de kabinetsformatie te beperken. Enkele maanden later valt het gedoogkabinet en direct na de verkiezingen neemt de Kamer de leidende rol op zich in de zoektocht naar een informateur.
Ongeluk Friso
Op 17 februari 2012 slaat het noodlot toe als Beatrix' tweede zoon Friso tijdens de jaarlijkse skivakantie van de Oranjes in Oostenrijk onder een lawine terechtkomt en in kritieke toestand in het ziekenhuis van Innsbruck wordt opgenomen. Door langdurig zuurstoftekort heeft Friso ernstig hersenletsel opgelopen en hij verkeert in een diepe coma. De artsen noemen zijn kans op herstel 'gering'. De koninklijke familie besluit hem over te laten brengen naar een kliniek in Londen, waar hij tot op heden wordt verpleegd.
De schok in Nederland is groot en alle ogen zijn gericht op Beatrix, die ruim twee weken na het ongeluk haar werkzaamheden weer oppakt. Ook dat doet de koningin op de haar bekende, professionele wijze. In het openbaar laat Beatrix niets los over haar zoon of haar gemoedstoestand. Wel wordt bekend dat zij Friso bijna wekelijks in Londen bezoekt. In maart laten de koningin en prinses Mabel, de vrouw van Friso, via een verklaring van de Rijksvoorlichtingsdienst weten dat alle blijken van medeleven van het Nederlandse volk hen tot steun zijn en "moed geven in deze zware tijd vol onzekerheid".
Drakensteyn
Tot aan de bekendmaking van haar aftreden vervult Beatrix het koningschap met grote inzet. Ze lijkt ook op late leeftijd nog zichtbaar plezier te beleven aan haar staats- en werkbezoeken. Willem-Alexander en Máxima nemen in de laatste jaren steeds meer binnenlandse bezoeken voor hun rekening. Daamee willen ze laten zien dat, naast hun internationale werkzaamheden, Nederland prioriteit heeft in hun aandachtsgebied.
Naar verwachting zal Beatrix na de troonswisseling op kasteel Drakensteyn gaan wonen. Het kasteel is de afgelopen jaren grondig verbouwd en voorzien van moderne veiligheidsvoorzieningen. Daar zal zij, opnieuw als prinses Beatrix, een rustiger leven kunnen leiden.