Ai Weiwei; jurylid op afstand

Door correspondent Marieke de Vries

Een interview met een wereldberoemd kunstenaar, die ook nog de bekendste dissident van China is, is niet zomaar geregeld. Daar gaan heel wat mailtjes aan vooraf. Mailtjes die nooit Ai Weiwei in het onderwerpbalkje hebben staan en mailtjes die duidelijk aangeven waar de kunstenaar wel en waar hij geen tijd of zin in heeft.

In ons geval heeft hij tijd voor een half uurtje dat we moeten delen met de collega's van de Belgische VRT, want die wilden hem ook spreken over zijn jurylidmaatschap voor het Internationaal Filmfestival Rotterdam.

Geen paspoort

In plaats van in Rotterdam is Ai Weiwei in zijn atelierwoning in Peking. Hij kreeg geen paspoort van de politie om het land te verlaten. Ai werd in 2011 tijdelijk onder huisarrest geplaatst in afwachting van zijn rechtszaak wegens belastingontduiking. Die zaak is inmiddels voorbij, het huisarrest is opgeheven, maar er hangt hem nog steeds een miljoenenboete boven het hoofd en hij wordt nog steeds 24 uur per dag in de gaten gehouden.

Op de vraag of hij z'n iPhone niet wil uitschakelen voor we aan het interview beginnen zegt hij dan ook: "Dat is niet nodig, sinds de autoriteiten dit nummer ook kennen belt niemand me er meer op".

Werkkamp

Hij doet er wat nonchalant over, het is een onderdeel van zijn leven geworden. Hij groeide op in een werkkamp, omdat zijn vader als dichter ook als dissident werd beschouwd. "Dit is dus niet nieuw en het is ook niet met mij begonnen. Dit gebeurt al 60 jaar lang en druist in tegen alles wat humaan is. Het druist in tegen de rechtstaat die we hier proberen op te bouwen, nodig hebben."

"Ik denk dat als een samenleving geen juridisch systeem heeft, geen vrijheid van meningsuiting, geen mensenrechten dat dat een ramp is voor de toekomst. Ik hoop dat dit ten einde komt."

Traag als stroop

De atelierpoezen kruipen over zijn toetsenbord als hij zijn computer aanzet om de films die hij moet jureren te bekijken. Het internet is traag als stroop. "Dat we als jury niet met elkaar kunnen overleggen is wel een extra moeilijkheidsgraad." Maar hij zegt ook: "We zijn allemaal bekend met het filmgenre, we hebben allemaal andere opvattingen over film en weten meestal wel wat we goed en wat we niet goed vinden. Daar hoef je dan niet meer over te discussiëren".

Hij heeft nu ongeveer de helft van de genomineerde films gezien en is onder de indruk van de kwaliteit. Vooral de persoonlijke manier waarop de verhalen verteld worden valt hem op. Zowel de films uit Mexico, Oostenrijk, Iran, maar ook uit Aziatische landen als Thailand en China hebben dat gemeen. "Hierdoor begrijp je de oorspronkelijk cultuur en geschiedenis van een land beter."

Ai Weiwei-café

Vrijdag 1 februari worden de Tiger Awards uitgereikt. Ai vindt het jammer dat hij er niet bij kan zijn, hij heeft een speciale band met het Internationaal Film Festival in Rotterdam.

In 2011 werden zijn films vertoond in een speciaal Ai Weiwei-café en ook dit jaar draait er weer een film met zijn naam er onder. "Ik ken een van de organisatoren goed, hij heeft veel onderzoekswerk gedaan in China. Hij heeft me geholpen in mijn situatie. Daarom was ik er ook graag bij geweest."