Indië-deserteurs naar Hoge Raad

Twee mannen die in de jaren 40 weigerden in toenmalig Nederlands-Indië te vechten en daarvoor werden veroordeeld, stappen naar de Hoge Raad. Ze willen dat hun vonnissen van destijds worden herzien.

De mannen, Johannes van Luyn en Jan Maassen, weigerden na de Tweede Wereldoorlog mee te doen aan de politionele acties waarmee Nederland zijn gezag in toenmalig Nederlands-Indië, het huidige Indonesië, wilde herstellen. Van Luyn werd veroordeeld tot twee jaar cel, Maassen tot drie jaar en hij mocht ook vijf jaar lang niet stemmen.

De mannen wilden niet uitgezonden worden omdat ze niet mee wilden doen aan "het doodschieten van onschuldige burgers". Ze werden veroordeeld voor "opzettelijke ongehoorzaamheid, gepleegd in tijd van oorlog".

Misstanden

In die tijd was er nog weinig bekend over het geweld van Nederlandse militairen. Dat werd pas duidelijk toen in 1969 de Excessennota werd gepubliceerd, zegt advocaat Liesbeth Zegveld. Zij vertegenwoordigt de deserteurs van destijds die nu ver in de tachtig zijn. Volgens haar levert de latere informatie over de misstanden een nieuw feit op, op basis waarvan de Hoge Raad de zaak kan heropenen.

"Je kunt van een soldaat niet verwachten dat hij zich willens en wetens in een situatie brengt, waarbij de kans groot is dat hij moet deelnemen aan oorlogsmisdaden'', stelt Zegveld. Maassen zegt daar zelf over: "Ik zou alleen naar Indonesië hebben gewild om te voorkomen dat mijn kameraden op weerloze Indonesiërs schoten.''

De twee mannen stappen volgens Zegveld nu pas naar de Hoge Raad omdat er de laatste jaren steeds meer aandacht komt voor de misstanden in Nederlands-Indië. "Grote gebeurtenissen hebben tijd nodig voor een herbeoordeling." Het heeft hen volgens Zegveld altijd beziggehouden. "Ze gaan ermee naar bed, en staan ermee op."

In totaal deden meer dan 100.000 Nederlandse militairen mee aan de politionele acties. Duizenden weigerden te gaan. Een groot aantal van hen werd veroordeeld tot celstraffen. Ook na 1969 kwamen nog met enige regelmaat nieuwe feiten aan het licht. Drie onderzoeksinstituten pleitten afgelopen zomer nog voor een nieuw onderzoek naar misstanden gepleegd door Nederlandse militairen.