Brusselse oekaze,zegen of misdaad
Door correspondent Tijn Sadée
In de vrieskou lopen Europese ambtenaren in Brussel over straat. Pakken dossiers onder de arm, en haastig voorbij de stalletjes op de kerstmarkt. Geen tijd voor. Naar huis. Snel de stukken nog doornemen, aan de vooravond van de laatste eurotop van het jaar.
De vermoeidheid is zichtbaar op de gezichten van die honderden kleine 'architecten' die allemaal hun steentje hopen bij te dragen aan een nieuw Europees bouwwerk. Want dat is vandaag en morgen de inzet van de vergadering van regeringsleiders: het in de steigers zetten van een andere, crisisbestendige Europese Unie.
Er komt streng toezicht op banken. Brussel krijgt zeggenschap over nationale begrotingen. En de 27 EU-landen maken afspraken over gezamenlijke economische hervormingen, om na jaren van stagnatie weer groei te creëren.
Rijen sluiten
"De internationale concurrentie is moordend, dus Europa móet de rijen wel sluiten," zegt eurocommissaris Karel De Gucht. Hij is er ook zo één: een architect. Maar dan een grote. In de Europese Commissie bestiert De Gucht de portefeullie handel. Namens 500 miljoen Europeanen bereidt hij handelsakkoorden voor met Japan, de Verenigde Staten en landen in Latijns-Amerika.
"Elk Europees land afzonderlijk kan de strijd niet aan met grootmachten als China, dus we moeten nóg nauwer samenwerken," zegt De Gucht. "Zelfs als Europees blók hebben we het al lastig genoeg met de Chinezen."
De Gucht begrijpt de toenemende kritiek op het bezuinigingsbeleid dat zijn Commissie voorschrijft. "Maar ik geloof toch dat het moet. En daarnaast moeten we economie en handel nieuwe impulsen geven."
Brusselse oekaze
In zijn Brusselse studeerkamer, onder de rook van het Commissiegebouw, ontploft de Belgische schrijver Geert van Istendael zowat. "Het zijn oekazes van de tsaar die op ons neerdalen," omschrijft Van Istendael het Brusselse beleid.
Vrijdag spreekt Van Istendael in Nederland de prestigieuze Huizinga-lezing uit. "We liggen in West-Europa te slapen, niemand gaat de straat op tegen dit misdadige, asociale Brusselse beleid. Verbijsterend. Daarom gebruik ik deze lezing, om mensen wakker te schudden."
Van Istendael geeft een populistische stem aan wat economen in taaie opiniestukken al langer zeggen: Europa bezuinigt zich kapot. Van Istendael: "We gingen banken redden want, luidde het argument, die waren too big to fail , te groot om om te vallen. Dat was te riskant. Nu veroordelen we inmiddels hele bevolkingsgroepen tot de bedelstaf. Zijn die mensen, die miljoenen Grieken en Spanjaarden dan níet too big to fail?"
Soeverrein
We verliezen als volk onze soevereiniteit, waarschuwt Van Istendael. "Ooit ontstonden parlementen, omdat de koning het wel moest toestaan, want hij had van het volk geld nodig. Het parlement keek vervolgens wat de koning met het geld deed. Logisch. Maar wij gaan dat nu dus afschaffen: Brussel krijgt de bevoegdheid over onze nationale begrotingen. En wat hebben u en ik, het Belgische of Nederlandse volk, nog te vertellen?"
Big Bang
Eurocommissaris De Gucht verzet zich tegen het idee dat Brussel de macht naar zich toetrekt. Hij spreekt liever over harmonisatie, en de zegeningen daarvan. Europa loopt jaarlijks honderden miljarden mis door belastingontduiking.
"Harmonisatie van wetgeving zou dat tégen kunnen gaan, en mijn Commissie streeft daar ook naar. Maar daarover moet je het in Europa dan eerst, in unanimiteit, eens worden, en dat zijn we niet." Nóg niet. Geduld dus, zegt De Gucht.
"Het gaat stapje voor stapje, en elke Europese top draagt daar weer een steentje toe bij." Er worden tijdens zo'n top slechts richtingen aangegeven, zegt de eurocommissaris. "En daarna worden die ter discussie gesteld in onze parlementaire democratieën.
Jaknikkers
"Parlementen, ja, maar vol met jaknikkers," sneert Van Istendael. Wat Europa betreft hebben parlementen hun macht allang afgestaan, zegt de schrijver. "Ze zeggen nooit eens nee tegen Brussel. En als jouw parlement zijn werk niet doet, dan word je als burger natuurlijk hopeloos."