Raadsleden bezorgd over integriteit

Raadsleden in tientallen Nederlandse gemeenten maken zich zorgen over de bestuurlijke integriteit. Dat blijkt uit een enquête van de NOS in samenwerking met Raadslid.nu, de belangenvereniging voor raadsleden.

In het afgelopen jaar kwamen onder meer de gemeenten Roermond, Lansingerland en Lingewaard in het nieuws door dubieuze acties van politici. Bestuurders worden verdacht van belangenverstrengeling, verkeerd declaratiegedrag en soms corruptie.

Naar aanleiding van deze gevallen vroeg de NOS aan zo'n 6000 raadsleden hoe het is gesteld met de bestuurlijke integriteit in hun gemeente. 437 van hen reageerden.

Ontbrekend besef

Hoewel de meeste raadsleden aangeven dat de integriteitsvoorschriften goed worden nageleefd, noemen tientallen anderen de situatie in hun gemeente matig tot slecht. Van de respondenten is dat grofweg 10 tot 15 procent.

"Het besef van het belang van integriteit ontbreekt ten enenmale", zegt een raadslid. "Het staat nooit op de agenda en biedt dus alle ruimte om niet integer te handelen", zegt een ander.

Iemand anders zegt: "Er is naar mijn mening te weinig aandacht voor integriteitsregels. Het wordt pas een gespreksonderwerp als het mis is gegaan."

Belangenverstrengeling

56 geënquêteerde raadsleden vinden dat er in hun gemeente een onderzoek moet komen naar integriteitsvraagstukken. Daarbij kaarten ze verschillende zaken aan. Meestal hebben die te maken met belangenverstrengeling.

Het gaat onder meer om het goedkeuren of aanpassen van bestemmingsplannen en banden met projectontwikkelaars en aannemers. In een van de gemeenten heeft, zo wordt gemeld, een ambtenaar grondzaken zelf een bedrijf in grondzaken. Daardoor kan hij voor zichzelf de krenten uit de pap halen.

Ergens anders wordt gezegd: "Het rommelt rond al of niet aanbesteden. Sommige zaken voor sommige mensen lukken nooit, andere zaken voor andere mensen zijn vlot voor elkaar."

Ook wordt een enkele keer discutabel declaratiegedrag genoemd. Verder gaat het soms over het dwarszitten van burgers.

De respondenten noemen plaatsnamen, maar die kunnen wij hier niet weergeven: in de meeste gevallen wordt een gemeente door één bron genoemd. Ook heeft de NOS de feiten nog niet in alle gevallen kunnen verifiëren. Sommige gemeenten (o.a. Halderberge, Wassenaar, Utrechtse Heuvelrug) worden meerdere keren genoemd. Die incidenten zijn ook in de regionale pers bekend. Ook Rotterdam wordt enkele keren genoemd, maar daarbij gaat het om verschillende deelgemeenten.

Grens

Een aantal raadsleden vindt bestuurlijke integriteit een lastig onderwerp. Zo zegt iemand: "Waar ligt de grens? Dat blijft de vraag."

"Integriteit is belangrijk, maar je moet als raadslid wel kunnen functioneren", zegt een raadslid. Dat vindt het bijvoorbeeld te ver gaan om niet mee te stemmen over een bestemmingsplan omdat je ertegenover woont.

Een andere respondent zegt dat het altijd juist is om je niet actief te bemoeien met besluitvorming waarbij je als raadslid een groot eigenbelang hebt. "In een kleine gemeente kan dat wel eens lastig zijn."

Schokkende resultaten

Beroepsvereniging Raadslid.nu vindt het schokkend dat tientallen raadsleden twijfels hebben over de integriteit van het bestuur. Andere deskundigen, zoals het hoofd van de commissie die die belangenverstrengeling in de provincie Noord-Holland onderzocht, herkennen de meldingen van raadsleden.

Komende week publiceert het ministerie van Binnenlandse Zaken een eigen onderzoek naar integriteit onder ambtenaren, raadsleden en bestuurders van gemeenten.

Wilt u reageren op dit artikel of heeft u tips over uw gemeente? Mail de makers marilou.kersemaekers@nos.nl of hugo.van.der.parre@nos.nl