China's keuzes raken hele wereld

Door buitenland-redacteur Marten Wiegman

Al maanden lang veren analisten, economen en andere deskundigen op bij elk cijfer dat over China bekend wordt.

Stijgende koperprijzen? Dalende olieprijzen? Pessimistische inkoopmanagers?

Het maakt niet uit om welke indicatie het gaat, ze worden allemaal gebruikt om in te schatten of en hoe snel de economische groei in China daalt. Want de tijden zijn voorbij dat China's economie vanzelfsprekend tien procent of meer per jaar groeit.

Economisch klimaat

Er is vrijwel geen land waarvoor China niet een heel belangrijke handelspartner is. Dus elke verandering van het economisch klimaat in China wordt onmiddellijk vertaald naar Europa of de Verenigde Staten. De wisseling van het leiderschap in China is dus niet alleen van belang voor de Chinezen zelf, maar net zo goed voor de rest van de wereld.

Ondoorgrondelijkheid

Vanwege de ondoorgrondelijkheid van het nieuwe leiderschap is het nog niet zo eenvoudig om in te schatten welke kant het op gaat met het economische beleid.

En omdat er sprake is van collectief leiderschap zullen de leiders zich de komende maanden eerst richten op het versterken van hun interne machtspositie en zich niet onmiddellijk tot de buitenwereld richten met grootse plannen.

De binnenlandse blik

Voor veel Chinezen zal de belangrijkste vraag zijn of hun inkomens blijven stijgen, zodat ze de stijgende kosten van levensonderhoud kunnen blijven betalen.

Lonen, huizenprijzen, energie- en voedselprijzen; het zijn allemaal zaken die heel gevoelig liggen, en snel voor onrust kunnen zorgen. De afgelopen jaren is het al veelvuldig gebeurd dat stakende werknemers met tientallen procenten loonsverhoging verleid werden om weer aan het werk te gaan.

Koopkracht

Tegelijkertijd zorgen die hogere inkomens er ook voor dat Chinezen meer te besteden hebben.

Meer koopkracht in het binnenland maakt de afhankelijkheid van export kleiner. Die doelstelling van het huidige Vijfjarenplan zal zeker ook door de nieuwe machthebbers worden onderschreven.

Maar om die lonen te laten stijgen, moet de trek naar de stad ook doorgaan, simpelweg omdat de economische activiteiten in de steden een veel grotere bijdrage leveren aan het nationale inkomen dan het platteland.

Megasteden

De in gang gezette 'Go West-strategie', waarbij er in sneltreinvaart megasteden worden gebouwd in het lege westen van het land, zal dan ook zeker moeten worden voortgezet.

Het is alleen de vraag of die nieuwe activiteiten kunnen goedmaken wat er aan inkomsten wegvalt door een lagere export als gevolg van de crisis in Europa en de Verenigde Staten.

Daarbij speelt ook een andere vraag: gaat het de nieuwe leiders lukken om de economische rol van China als werkplaats van de wereld om te bouwen in een moderne, innovatieve samenleving waar diensten minstens zo belangrijk zijn als fabrieken? Ook dat doel staat geduldig in het Vijfjarenplan opgeschreven, maar of het ook praktijk gaat worden?

De buitenlandse blik

Vanuit het buitenland gezien is het belangrijk dat China zijn binnenlandse doelstellingen zo veel mogelijk realiseert. Dat garandeert stabiliteit en een groeiende afzetmarkt voor buitenlandse bedrijven.

Maar er zijn nog meer zorgen.

Doordat China wereldwijd zo'n belangrijke handelspartner is geworden, is de afhankelijkheid van China ook veel groter geworden.

Ruzie

Japan werd onlangs met forse economische schade geconfronteerd. De productie en verkoop van Japanse auto's in China kreeg een flinke klap vanwege een politieke ruzie over eilandjes in de Zuid-Chinese zee.

China's economische wereldmacht leidt ook tot handelsconflicten over zonnepanelen, auto's, vliegtuigen, zeldzame aardmetalen en tal van andere zaken.

Handelspartner

Chinese bedrijven zijn in toenemende mate in het buitenland actief. Daar concurreren ze rechtstreeks met bedrijven uit Europa of de VS.

Omdat China zo'n belangrijke handelspartner is, beschikt het land over immense hoeveelheden dollars en euro's. Ook dat is een machtsfactor van belang. Met al die miljarden kan China invloed uitoefenen in de wereldeconomie.

Twijfels

Daarnaast zijn er serieuze twijfels over het Chinese financiële stelsel.

Ook in China hebben banken last van leningen die niet worden terugbetaald, van projecten die mislukken, van investeringen die zich niet terugbetalen. Het is van buitenaf heel moeilijk om daar enig zicht op te krijgen.

Munt

En dan is er nog de Chinese munt. Steeds meer landen doen zaken met China in de Chinese munteenheid, de renminbi.

Maar de koers van die munt is niet vrij en wordt elke dag door de Centrale Bank van China bepaald. En omdat het Chinese leiderschap overal over gaat, is er dus een risico dat er een koers wordt bepaald die gunstig is voor China, maar niet voor het buitenland.

Complex

Kortom, of je nu met een binnenlandse of een buitenlandse blik kijkt naar de economische ontwikkelingen in China, in beide gevallen gaat het om grote, complexe vraagstukken.

En dus zullen ook in de komende tijd analisten, economen en andere watchers opspringen bij elke nieuwe indicatie die uit China komt. Om te kijken wat het betekent, maar vooral om te ontwaren of er sprake is van verandering van koers.