Spannende dag voor EU-landen
Door financieel redacteur Marten Wiegman
Een spannende dag voor veel Europese landen want vanmiddag gaat Eurocommissaris Rehn bekendmaken of ze hun financiële zaakjes op orde hebben. Laten ze hun overheidstekorten niet te veel oplopen, halen ze de magische grens van 3 procent begrotingstekort wel op tijd en sorteren de hervormingen en bezuinigingen die ze getroffen hebben wel het goede effect?
Omdat de economische situatie niet heel rooskleurig is, is dat voor een groot aantal landen behoorlijk spannend.
Europees infuus
Het minst spannend is het voor de landen die al aan het Europees infuus liggen. Griekenland is zodanig ontspoord dat het land heel ver van de regels verwijderd is. Spanje en Portugal kregen eerder dit jaar al een jaar extra de tijd om aan de Europese begrotingsdiscipline te voldoen. Daar zal de Europese Commissie voorlopig vooral kijken naar de hervormingsmaatregelen en bezuinigingen en of die ervoor gaan zorgen dat het op termijn weer goed gaat komen.
Vooral voor Europa's tweede economie, Frankrijk, wordt het een spannende dag. De socialistische president Hollande wil niet graag bezuinigen en al helemaal niet hervormen, maar onder druk van de verslechterende economie en de oplopende werkloosheid, is het zeer de vraag of hij het begrotingstekort binnen de 3 procent weet te houden. Ook voor België en Italië, Cyprus en Slovenië is het oordeel van vandaag van groot belang.
Advies uit Brussel
De afgelopen jaren is het toezicht vanuit Brussel op de nationale begrotingen sterk toegenomen. Hoewel het in eerste instantie nog steeds de verantwoordelijkheid van het land zelf is om zijn begroting op orde te houden, krijgen de 'adviezen' uit Brussel een steeds nadrukkelijker karakter. Commissaris Rehn heeft er een strak schema voor ontwikkeld: in het voorjaar voorspelt hij de ontwikkelingen voor elk land voor de komende twee jaar en doet er ook meteen een flink pakket met aanbevelingen bij.
In de herfst worden de voorspellingen geactualiseerd en krijgen de landen een rapportcijfer of ze de aanbevelingen wel uitvoeren. Tenslotte komt daar in februari volgend jaar nog een derde moment bij: dan gaat de commissie de economische stand van zaken beoordelen. Druk op de ketel dus.
Tekort Nederland
Ook voor Nederland is het opletten geblazen. Ook hier geldt verscherpt toezicht vanuit Brussel, omdat de norm van 3 procent in het verleden niet gehaald werd en er uitstel werd verleend. Voor de komende periode ziet het er iets beter uit: de laatste berekeningen van het Centraal Planbureau ramen het tekort voor 2013 op 2,7 procent. Maar in 2014 loopt het tekort dan weer op tot 3 procent, en in de jaren daarna zou het net onder de norm van 3 procent blijven hangen.
Het blijft dus langs het randje lopen, waarbij ook veel afhangt van de inhoudelijke beoordeling van het Nederlands beleid. Want Brussel moest zich de vorige keer baseren op de uitkomsten van het Vijfpartijenakkoord na de val van het kabinet-Rutte I. Inmiddels liggen er al weer veel nieuwe plannen in het regeerakkoord van Rutte II.
Toekomst
Het belang van de beoordeling van het financieel/economische beleid van landen door Brussel neemt snel toe. Omdat nu al duidelijk is dat de economische groei in Europa de komende jaren heel gering zal zijn en omdat de werkloosheid nog steeds oploopt, wordt er meer en meer belang gehecht aan coördinatie vanuit Brussel. Dat komt ook omdat de landen waar het economisch goed gaat, steeds minder bereid zijn om zwakke broeders te helpen: rechtstreeks noch via de Europese noodfondsen. Daarom willen ze dat Brussel steeds meer macht krijgt om orde op zaken te stellen in landen die er een potje van maken.
Zo circuleert er nu een voorstel waarin commissaris Rehn nog veel meer bevoegdheden moet krijgen en direct zou kunnen ingrijpen in landen waar het begrotingsbeleid de verkeerde kant opgaat. Bijvoorbeeld door vanuit Brussel te bepalen dat de lonen omlaag moeten, de uitkeringen soberder of de pensioenleeftijd omhoog. Maar dat is nog maar een plan. Misschien dat de regeringsleiders daar in december verder over praten.