'Word zelf geen monster!'

Door buitenlandredacteur Esther Bootsma

"Ik ben niet zoals jij", roept de geblinddoekte man. Waarop Bashar al-Assad hem afranselt met een zweep.;"Laat de haat naar buiten komen", roept de Syrische president met een hoog piepstemmetje. "Het monster in je zal uiteindelijk tevoorschijn komen''. Assad geeft nog een zweepslag. De man in zijn bebloede hemd gilt van de pijn.

Het is een van de laatste afleveringen van Top Goon, een satirische poppenserie over Syrië. Een harde, gruwelijke aflevering, die in schril contrast staat met de eerste poppenshows. Daarin zat veel meer humor, zoals een persiflage op Who wants to be a millionaire, waaraan Assad deelneemt, nadat Mubarak en Kadhafi al waren afgevallen. Die hadden niet genoeg mensen gedood om te winnen.

Het was onvermijdelijk, zegt de Syrische regisseur Jameel van Top Goon. De burgeroorlog is de afgelopen anderhalf jaar zo hevig geworden, er vallen zoveel doden, dat ook de humor grimmiger wordt.

Vingerpoppetjes

Jameel is in Amsterdam op bezoek bij het Prins Clausfonds, voor een debat over het creatieve verzet in Syrië. Want er zijn niet alleen demonstranten en rebellen in Syrië, ook kunstenaars komen in opstand tegen het bewind.

Vroeger bestond het niet eens: openlijke kritiek op president Assad. Vandaar dat Jameel ook alleen vermomd gefilmd wil worden. Hij woont zelf weliswaar in de Libanese hoofdstad Beiroet, maar zijn familie woont nog in Syrië. En die zal worden gemarteld als bekend wordt dat hij de regisseur is van Top Goon.

Vandaar ook het idee voor de vingerpoppetjes. Makkelijk te maken, makkelijk te smokkelen en de acteurs zijn onherkenbaar. President Assad met zijn smalle hoofd, priemende oogjes en zijn slissende s. De goon, ofwel de bendeleider, met zijn dikke snor, een van de leden van de shabiha-milities van Assad, die het vuilste werk opknappen in Syrië.

De serie op Youtube wordt door tienduizenden mensen bekeken. In het buitenland heeft hij lovende kritieken.

Steun aan rebellen

Maar Top Goon kwam ook in de problemen. De vier oorspronkelijke makers raakten verdeeld. Aanvankelijk waren ze voor geweldloos verzet, maar twee acteurs kozen de kant van de gewapende opstand door het Vrije Syrische Leger. In eigen filmpjes op internet riepen ze op tot geweld.

Voor regisseur Jameel betekende dat het einde van de samenwerking. "Als je monsters bestrijdt, pas dan op dat je niet zelf een monster wordt", citeert hij Nieztsche.

Hij maakt zich grote zorgen over de moorden en aanslagen die ook door de rebellen worden gepleegd. In Top Goon spreken de poppen daarom soms ook kritisch over het Vrije Syrische Leger.

Zwarte humor

"Ik ben tegen het gewapende verzet, want wapens en geweld leiden tot meer wapens en geweld. Het is mijn plicht als kunstenaar om de vreedzame manier van denken aan de volgende generaties over te brengen."

Voor dat doel vond hij nieuwe acteurs, met wie hij nu de tweede serie Top Goon maakt, mede gefinancierd door het Prins Clausfonds. Deze serie is wel zwaarmoediger.

"Zoals u weet is de Syrische revolutie veranderd. Er wordt meer geweld gebruikt. Dat heeft zeker invloed op onze show", zegt hij. "Het tweede seizoen is somberder geworden, maar er is nog steeds de zwarte humor."