Om spek en bonen, tot het misgaat
Door correspondent Eelco Bosch van Rosenthal
'Wie ben ik? Waarom ben ik hier?'
Die woorden zijn van admiraal James Stockdale, kandidaat voor het vicepresidentschap in 1992. Stockdale was de 'running mate' van olieboer Ross Perot. Hij ging in debat met Al Gore en Dan Quayle. Natuurlijk had Stockdale de 'sympathy vote' - bijna zeventig jaar, goedlachs, en kansloos. Stockdale had zich nauwelijks voorbereid. Met Perot had hij vooraf geen beleidsstandpunten gewisseld.
Dat gaat tegenwoordig anders. Joe Biden en Paul Ryan hebben zich terdege voorbereid op hun eerste en enige onderlinge debat, komende nacht in Kentucky. Bij zo'n debat hoort een 'narrative', een verhaallijn waarover de Amerikaanse media stilzwijgende afspraken lijken te hebben gemaakt. Die lijn luidt als volgt: Obama heeft zijn eerste debat verkloot, Biden moet de stand gelijk trekken en de Democraten weer moed geven.
'U bent geen Jack Kennedy'
Die theorie gaat voorbij aan het feit dat debatten tussen vicepresidentskandidaten er zelden toe doen. Of kunt u zich vicepresident Lloyd Bentsen nog herinneren? Precies. Bentsen haalde het niet. En dat terwijl hij tegenover de wat klunzige Dan Quayle stond, een collega in de Senaat. Bentsen toverde een van de beroemdste oneliners uit de Amerikaanse debatgeschiedenis tevoorschijn, toen Quayle zichzelf even vergeleek met John F. Kennedy. "Ik kende Jack Kennedy", zei Bentsen. "Jack Kennedy was een vriend van me. Mijnheer de senator, u bent geen Jack Kennedy."
De nummers-twee-debatten gaan vaker de geschiedenis in vanwege de oneliners dan vanwege een wezenlijke invloed op de verkiezingsuitkomst. Wordt dat donderdag inderdaad anders, zoals de Amerikaanse media willen doen geloven? Een vicepresidentskandidaat hoeft maar een ding te doen: 'zijn' kandidaat, de baas, doen glanzen door mooie dingen over hem te zeggen. En hij moet een ding niet doen: struikelen.
Vanzelfsprekend hopen de Republikeinen op een verbale struikelpartij van Biden. Het zou niet de eerste keer zijn. Maar als het er echt toe doet, is Biden doorgaans gedisciplineerd. En hij kan een punt maken. Kijk naar zijn speech op de Democratische conventie. Hij hield een vlammender betoog voor Obama dan Obama zelf.
PowerPoint-spierballerij
Voor Paul Ryan is dit podium nieuw. Dat was het vier jaar geleden ook voor Sarah Palin. Beleidsinhoudelijk kon ze Biden niet de baas, maar ze blufte zich door de negentig minuten heen, was assertief en gold (vanwege de lage verwachtingen vooraf) misschien wel als morele winnaar van hun onderlinge debat.
Voor Ryan ligt de lat hoger dan voor Palin: juist beleidsinhoudelijk wordt van hem veel verwacht. Hij is de architect van de Republikeinse begrotingsplannen, de cijfertjesman. Aangezien ook Biden graag zijn kennis etaleert, kunnen we alleen maar hopen dat het debat vannacht niet ontaardt in een orgie van PowerPoint-spierballerij.
De twee kennen elkaar trouwens goed: ze onderhandelden over Obama's zorgwet en over het beteugelen van de staatsschuld. Verwacht van Biden geen denigrerend "wat-doe-ik-hier"-lachje richting zijn tegenstander, zoals Obama dat vorige week deed. Daarvoor vindt Biden zo'n debat veel te leuk. Alleen al de gedachte dat hij de race een andere kant op kan sturen moet de ijdele Biden warm maken van binnen, heel warm.
Aardiger
Amerikanen vinden Ryan aardiger dan Biden, en geven hem een betere kans op de overwinning: het is gepeild, dus het klopt. Nog zo'n ritueel: gedoe over de gespreksleider. Vorige week werd de gespreksleider pas na afloop afgebrand, dit keer maken sommige conservatieve media de moderator nu al verdacht.
De ervaren ABC-verslaggeefster Martha Raddatz moest immers wel op de hand van de Democraten zijn, toen bekend werd dat Barack Obama te gast was geweest op haar huwelijk. ABC zag zich genoodzaakt om de onpartijdigheid van hun journalist nog eens te onderstrepen in een persverklaring: het was 1991, Obama was een Harvard-jaargenoot van Raddatz' verloofde. En, voegde ABC er haastig aan toe: het stel is inmiddels gescheiden. Gelukkig maar.