'Nederland moet afwachten'

Nederland kan zich beter zo min mogelijk bemoeien met de politieke crisis op Curaçao. Dat zegt hoogleraar Gert Oostindie, nadat demissionair premier Schotte Nederland ervan had beschuldigd mee te werken aan een staatsgreep. "Hoe meer Nederland zijn tanden laat zien, hoe beter het is voor Schotte en kornuiten."

Het was een spannend weekend op Curaçao. Schotte had zich met zijn ministers verschanst in het regeringsgebouw Fort Amsterdam, omdat hij weigerde de macht over te dragen aan een interim-kabinet. Dat kabinet was benoemd door de gouverneur van Curaçao.

Het roept de vraag op hoe het staatsrechtelijk nou ook al weer zit met dit 'autonome land binnen ons koninkrijk', met andere woorden; wie is er nou eigenlijk echt de baas daar? Gert Oostindie, hoogleraar Caraibische geschiedenis aan de Universiteit Leiden, legt het uit aan de NOS.

Status aparte

Curaçao heeft een status aparte binnen het koninkrijk der Nederlanden dat uit vier autonome landen bestaat: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Naast de eigen landsregeringen bestaat er ook een koninkrijksregering. Daarin zit de Nederlandse ministerraad, samen met gevolmachtigde ministers die zijn benoemd door de landsregeringen van de drie eilanden.

"In het statuut, de grondwet van het koninkrijk, staat dat alle landen binnen het koninkrijk het binnenlands bestuur zelf doen, maar dat de koninkrijksregering een aantal specifieke taken heeft", zegt Oostindie. "Het waarborgen van goed bestuur is daar een van."

Koloniaal

De koninkrijksregering kan dus ingrijpen als het binnenlands bestuur wankelt, aldus Oostindie, maar zal dat als het even kan niet doen. Met de verkiezingen van 19 oktober in zicht zal alles wat Nederland doet, volgens hem koren op de molen van oud-premier Schotte en zijn partij zijn. Zij zullen breed uitmeten dat Nederland zich er als koloniaal land mee bemoeit.

Op de Colombiaanse en Venezolaanse televisie hebben Schotte en ministers uit zijn kabinet al verklaard dat er een staatsgreep gaande is op Curaçao. Demissionair premier Schotte beschuldigt Nederland er van dat het heeft gemanipuleerd en regels heeft geschonden. Dat schaadt het koninkrijk, zegt Oostindie, al klopt het niet.

Gouverneur

De crisis is ontstaan na een beslissing van de gouverneur op Curaçao. Die heeft twee petten op, legt de hoogleraar uit. Hij is plaatsvervanger van koningin Beatrix op Curaçao en heeft vanuit die positie intensief overleg met Nederland. Er gebeurt niets zonder dat Nederland dat weet.

Tegelijkertijd is de gouverneur hoofd van de landsregering op Curaçao en doet hij wat het parlement wil. Het parlement heeft hem gevraagd om een interim-kabinet te benoemen tot aan de verkiezingen, conform het statuut. Hier heeft Nederland dus niets mee te maken gehad.

Ook heeft het parlement hem gevraagd de screening van ministers straks zorgvuldiger te regelen. Dat is volgens Oostindie hard nodig. "In het kabinet Schotte zaten ministers die niet door de Nederlandse screening waren gekomen", drukt hij het diplomatiek uit.

Politieke mores

Volgens Oostindie heeft Schotte de crisis zelf veroorzaakt. De premier heeft de regels geschonden op het moment dat hij zijn meerderheid kwijt was in het parlement. "Hij had moeten opstappen en de situatie moeten accepteren, maar dat heeft hij niet gedaan." De parlementsvoorzitter van coalitiegenoot PS, de enige die vergaderingen kan uitschrijven, heeft het parlement daarna niet meer bij elkaar geroepen om te voorkomen dat het kabinet zou moeten opstappen. "Dat was de eerste ernstige overtreding op de democratische rechtsstaat."

Toch zal die parlementsvoorzitter, een politieke kameraad van Schotte, hoogstwaarschijnlijk niet op het matje worden geroepen. "De politieke mores op Curaçao zijn bedroevend, dat laat dit zien. Niemand wil die man aanpakken, omdat alles nu politiek zal worden uitgelegd. Bij de verkiezingen zal hem dat van pas komen."

Dat zegt veel over de kwaliteit van de politiek op Curaçao, aldus Oostindie. "Ook het feit dat, nu Schotte weg is uit Fort Amsterdam, er eerst moet worden gekeken of het gebouw veilig is; of er geen afluisterapparatuur is geplaatst en of er documenten zijn gestolen of vernietigd. Dat is een zeer ernstige situatie."