Draghi, 'sluwe vos' in eurocrisis

Door economie-redacteur André Meinema

De ogen van de financiële markten, economen en politici zijn dezer dagen gericht op president Mario Draghi van de Europese Centrale Bank. Hij beloofde vorige week dat de ECB al het nodige zal doen om de euro te redden. Sindsdien zijn de verwachtingen hooggespannen, lopen de beurskoersen op, daalt de rente en stijgt de koers van de euro.

Volgende maand wordt Draghi 65 jaar. Hij is nu negen maanden de hoogste man bij de ECB als opvolger van de Fransman Jean Claude Trichet. Draghi genoot zijn opleiding aan het Amerikaanse prestigieuze MIT. Zijn carrière loopt langs universiteiten, het Italiaanse ministerie van Financiën, zakenbank Goldman Sachs en de Italiaanse centrale bank.

Romein

Hij is Romein, Italiaan en bankier. Zijn moederland zit in de gevarenzone. In de jaren 90 kreeg Draghi al de bijnaam Super Mario voor zijn inspanningen om de Italiaanse economie uit het slop te trekken en het land in de euro te loodsen.

Kort na zijn aantreden bij de ECB verraste hij de markten met een renteverlaging. Alsof er gebroken werd met de koers van zijn voorganger Trichet. De rente is in die korte tijd al drie keer verlaagd om de spanningen in de eurozone en de economie te verlichten.

Draghi is een intelligente pragmaticus. Hij staat bekend als een tacticus, een sluwe vos. In de ECB laveert hij tussen de haviken en de duiven, tussen de harde monetaire lijn van Duitsland en Nederland en de softere aanpak van landen als Frankrijk, Italië en Spanje.

Bewegen

Zijn afkomst wekt argwaan, maar zijn achtergrond heeft ook voordelen. Hij begrijpt als geen ander de aard en mentaliteit in de zuidelijke probleemlanden. Hij spreekt hun taal en kan hen overtuigen van nut en noodzaak van de aanpak van de eurocrisis. Aan de andere kant vrezen critici slappe knieën en zuidelijke onderonsjes. Zijn ECB heeft vorig jaar Italië weggesleept van de financiële afgrond door voor vele miljarden Italiaans schuldpapier op te kopen. Slaagt Draghi erin om zijn onafhankelijkheid te bewaren? Of was zijn voorganger te rigide en te principieel en vraagt de slepende crisis om meer flexibiliteit?

Heel de week al ontmoeten politici en beleidsmakers elkaar en wordt druk overlegd. Uitgerekend deze week vergaderen drie belangrijke centrale banken, de Amerikaanse FED, de Bank of England en de ECB. De druk op Duitsland om te bewegen lijkt groot.

Leunen

Er wordt druk gespeculeerd over wat de ECB zou kunnen doen. De stapjes die Europa zet, zijn telkens te weinig en te laat. Welke konijnen kan Draghi uit de hoge hoed halen? Er zijn een paar 'turbo-maatregelen':

De geldkraan opendraaien door weer een nieuwe goedkope kredietlijn te openen. In december en februari is al meer dan 1000 miljard euro voor drie jaar aan banken verstrekt in de hoop dat het de banken en de economie smeert. Maar dat geld doet niet helemaal wat het moet doen. Door financiële instellingen zijn met een deel van dat geld wel staatsobligaties gekocht. Maar het overgrote deel van het geld wordt uit vrees en armoe gestald bij de ECB en dringt dus niet door tot reële economie. Een bank maken van het noodfonds ESM door het een bankvergunning te geven. Het noodfonds kan dan obligaties opkopen waar en wanneer nodig, met geld dat het als bank kan lenen bij de ECB. Dat klinkt stoer, maar het gekke is dat de ECB dan in feite een zwakke bank opricht die zich volpropt met riskant schuldpapier en daar ook nog eens zelf toezicht op houdt. Opnieuw staatsleningen van zwakke landen opkopen. Tot nu is voor 211 miljard euro opgekocht aan Grieks, Italiaans en Spaans schuldpapier. Maar sinds een half jaar is er niks meer gekocht. Het opkoopprogramma voor obligaties (SMP) is omstreden. De sterke eurolanden zijn hier geen voorstander van, omdat ze bang zijn dat landen achterover gaan leunen en het niet zo nauw meer nemen met bezuinigen en hervormen. Bovendien verkast het risico dan van die landen naar de ECB en dus naar de lidstaten. En als het verkeerd loopt, betalen we met z'n allen een hoge rekening.De belangrijkste marktrente verlagen van 0,75 naar 0,5 procent. Maar dat is eigenlijk niet zo zinvol en zet nauwelijks zoden aan de dijk omdat de rente al zo laag staat.