NOS NieuwsAangepast

'Karlsruhe' beslist over ESM

Door correspondent Wouter Meijer

"In de politiek vragen bijzondere situaties vaak om bijzondere maatregelen. Maar de grondwet mag je daarbij niet opzijschuiven."

Dat zei de president van het Constitutionele Hof in Karlsruhe vanochtend. Het hoogste rechtsorgaan van Duitsland moet zich de komende weken buigen over de bezwaren die 21.000 mensen hebben ingediend tegen het Europees reddingsfonds ESM en het Begrotingspact.

Die 21.000 mensen doen dat soms individueel, maar meestal in groepen. Zo is er de Beierse afgevaardigde Gauweiler, een dissident binnen de regeringspartij CSU. En de partij Die Linke, die als enige in het Duitse parlement voltallig tegen de pakketten heeft gestemd.

Alle klagende partijen hebben een ding gemeen: ze vinden dat door het overdragen van bevoegdheden aan Europese noodfondsen de Duitse burger niet meer kan beslissen wat er met zijn geld gebeurt.

Uitzonderlijk

Het is het dagelijks werk van het Constitutioneel Hof om te beoordelen of wetten in strijd zijn met de grondwet. Maar een spoedprocedure om de wet tegen te houden is zeer uitzonderlijk. Deze kwestie vinden ze zo belangrijk, dat de rechters de bondspresident gevraagd hebben om voorlopig niet te tekenen. Pas over een paar dagen of weken beslissen ze of de president met zijn handtekening de wetten definitief mag bevestigen.

Minister van Financiën Wolfgang Schäuble kwam persoonlijk naar de rechtbank om de pakketten te verdedigen. Ook leden van de Bondsdag en de president van de Bundesbank zaten in de kleine zaal waar het Hof wegens een verbouwing tijdelijk zitting houdt. De tegenstanders hebben de fractievoorzitter van Die Linke, Gregor Gysi, een voormalige minister en een batterij advocaten in de strijd geworpen.

Schäuble waarschuwde dat een vonnis tegen het ESM en het Begrotingspact de euro acuut in gevaar brengt, met "alle zware economische schade" van dien. Als de financiële markten er niet meer op kunnen vertrouwen dat Duitsland bereid en in staat is de euro te verdedigen, dan zijn de gevolgen onafzienbaar, waarschuwde Schäuble vandaag.

En de regering-Merkel heeft nog een sterk argument: de wetten zijn door de Bondsdag en de Bondsaad, de Duitse Eerste Kamer, beiden met een meerderheid van tweederde aangenomen. Dan moet je van goeden huize komen om er iets tegenin te brengen.

Noodtempo

Maar critici zeggen dat alles er in noodtempo doorheen is gejaagd, precies met dat argument dat de euro gered moet worden. Duitsland zou op deze manier geld toezeggen aan een fonds waar het niets over te zeggen heeft. Volgens CSU-rebel Gauweiler zou er een referendum moeten komen om zoveel macht aan Brussel af te staan. De Bondsrepubliek heeft nog nooit een nationaal referendum gehouden, zelfs niet over de eenwording in 1990.

Als de rechters oordelen dat het ESM en het Begrotingspact in strijd zijn met de Duitse grondwet dan wankelt de toekomst van de euro. En het zou meer dan ironisch zijn als de plannen die door veel landen in Zuid-Europa als Duits dictaat worden gezien, juist door de hoogste Duitse rechters worden afgekeurd.

Soevereiniteit

Het Hof staat nu voor de moeilijke afweging tussen spoed en zorgvuldigheid: is de schade van het blokkeren van de reddingsfondsen - grote onrust, stijgende rente - groter dan de schade van toestemming voor de Duitse economie - nog meer geld naar Brussel, Athene en Madrid met de onzekerheid of dat wel helpt?

Bondspresident Gauck zal voor eind juli te horen krijgen of hij mag tekenen en Europa kan verlossen van deze onzekerheid. Over de diepere lagen van de nationale soevereiniteit kan het Hof in Karlsruhe dan een paar maanden beraadslagen - en eventueel lessen voor de toekomst trekken. Die uitspraak wordt pas in de herfst verwacht.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl