'Terminator' rukt op in Congo
Het is een mijlpaal voor het Internationaal Strafhof: de eerste veroordeling vandaag. De Congolese krijgsheer Thomas Lubanga krijgt veertien jaar cel. Maar intussen voeren alweer nieuwe rebellen oorlog in Congo. Ze worden geleid door een vroegere strijdmakker van Lubanga, die ook kindsoldaten ronselt en ook wordt gezocht door het strafhof.
Deze Bosco Ntaganda, bijgenaamd de Terminator, is de nieuwe schrik van het oosten van Congo. Nadat de Congolese regering in april had besloten dat hij moet worden gearresteerd en uitgeleverd aan het Strafhof in Den Haag, heeft generaal Ntaganda de strijd geopend. Hierdoor dreigt nu opnieuw grootschalige oorlog in oost-Congo. Door twee eerdere oorlogen kwamen honderdduizenden mensen om.
De rebellen van Ntaganda namen afgelopen weekend de stad Rutshuru in en rukken nu op naar de belangrijke stad Goma. Volgens ooggetuigen zijn ze de stad op 40 kilometer genaderd. Ze zouden links en rechts dorpen innemen. Het Congolese leger en de VN-vredesmacht sturen nu extra troepen naar Goma om de stad te verdedigen.
Vorige rebellie
De nieuwe rebellenbeweging heet M23, genoemd naar een vredesakkoord van 23 maart 2009. Toen eindigde een vorige rebellie in Oost-Congo, op het moment dat de rebellen ook op het punt stonden Goma in te nemen. De regering gaf toe aan veel eisen van de rebellen en nam hen op in het Congolese leger.
Bosco Ntaganda werd daardoor generaal in het leger, ook al werd hij gezocht door het Internationaal Strafhof wegens oorlogsmisdaden. Twee jaar lang kon hij zich vrij en ongehinderd bewegen in Congo, zonder te worden gearresteerd.
Maar nadat in maart van dit jaar zijn vroegere strijdmakker Lubanga in Den Haag schuldig werd bevonden, nam de druk op Congo toe om ook de Terminator te arresteren. Toen de Congolese regering overstag ging, besloot Ntaganda te deserteren en nam hij honderden soldaten met zich mee.
Rol van Rwanda
Volgens waarnemers is het niet zeker dat de rebellen nu Goma kúnnen en willen innemen. Mogelijk rukken ze vooral op naar de stad om hun onderhandelingspositie te versterken.
Net als bij de eerdere oorlogen in Congo lijkt het buurland Rwanda opnieuw een rol te spelen. Volgens Congo wil Rwanda zijn invloed in Congo uitbreiden, onder meer om de bodemschatten te kunnen plunderen. Oost-Congo zit vol diamanten en waardevolle mineralen, zoals coltan, dat wordt gebruikt in mobiele telefoons. Ook wil Rwanda in Congo de Hutu-rebellen kort houden, de daders van de volkerenmoord die in 1994 naar Congo vluchtten.
Volgens een recent VN-rapport steunt Rwanda daarom de rebellen van Ntaganda, een Tutsi die in Rwanda is geboren. Rwanda zou de rebellen van M23 trainen en zou ook kindsoldaten ronselen. Ook zouden Rwandese militairen meevechten aan de kant van de rebellen. De Rwandese regering ontkent de beschuldigingen.