Egypte: islamist of oudgediende?

Zestig jaar nadat hun land een militaire dictatuur was geworden, kunnen de Egyptenaren vandaag en morgen voor het eerst in alle vrijheid hun president kiezen. De verkiezingen vormen de spannende finale van de revolutie die vorig jaar president Mubarak ten val bracht.

Met maar liefst twaalf kandidaten heerst er een hevige verkiezingskoorts. Overal hangen posters, er zijn opzwepende bijeenkomsten en er was zelfs een heus tv-debat tussen de grootste kanshebbers.

Het is het moment van de waarheid. Kiezen de Egyptenaren voor een kandidaat van de oude elite, met banden met het vroegere bewind? Of kiezen ze juist voor de islamisten, die decennia lang door Mubarak werden onderdrukt?

Maar ook daarna blijven er veel onzekerheden. Want het is nog steeds onduidelijk welke bevoegdheden de nieuwe president precies krijgt en wat de rol van het oppermachtige leger straks zal zijn.

Partijen, parlement en leger maken er al maanden ruzie over hoe en wie de nieuwe grondwet mogen gaan schrijven die antwoord moet geven op deze vragen.

Veel zwevende kiezers

Opmerkelijk is dat bijna de helft van de 50 miljoen kiesgerechtigden tot op het laatste moment twijfelt. Veel kiezers zeggen dat ze vooral een president willen die Egypte weer veiligheid en stabiliteit brengt. Ook moet hij (vrouwelijke kandidaten zijn er niet) de economie weer op gang brengen en zorgen dat de toeristen terugkomen.

Want de revolutie mag Mubarak hebben verdreven, sindsdien is er sprake van chaos, spanningen en soms dodelijke rellen. De criminaliteit is enorm toegenomen, onder meer doordat de gehate politie zich grotendeels heeft teruggetrokken uit de straten. Het dagelijks bestuur is in verval.

Vanwege die hunkering naar stabiliteit en veiligheid, is kandidaat Amr Moussa een van de grootste kanshebbers. Hij heeft veel politieke ervaring, als oud-minister en oud-voorzitter van de Arabische Liga. Maar Moussa's minpunt is dat hij wordt gezien als lid van de oude kliek rond Mubarak.

Dat geldt nog meer voor een andere seculiere kandidaat, Ahmed Shafik, een oud-generaal en de laatste premier onder Mubarak. Hij is de favoriet van het leger, maar ook voor veel burgers de sterke man die Egypte nodig heeft.

Moslimbroederschap

Maar voor jongeren, liberalen en de Moslimbroederschap is het onverteerbaar dat de revolutie een president oplevert uit de Mubarak-tijd. Daar hebben ze niet massaal voor gedemonstreerd op het Tahrir-plein.

Veel van hen stemmen waarschijnlijk op Abdel-Moneim Abolfotouh, die samen met Moussa in de peilingen aan kop gaat. Hij hoorde bij de Moslimbroederschap, maar stapte uit de organisatie om zich kandidaat te stellen. Abolfotouh is populair bij zowel liberalen als bij islamisten. Zijn concurrent van de Moslimbroederschap, Mohammed Morsi, is vrij kleurloos en staat laag in de peilingen.

De grote vraag bij deze presidentsverkiezingen is welke kant Egypte straks op gaat: krijgt de islam een grotere plaats in de staat of niet? Zal de sharia worden ingevoerd? Welke plaats blijft er voor christenen in de samenleving, komen er strenge kledingvoorschriften voor vrouwen?

Confrontatie

De parlementsverkiezingen werden al massaal gewonnen door de islamisten: door de partij van Moslimbroederschap en de partij van de salafisten. Winnen ze nu ook het presidentschap, dan leidt dat zeer waarschijnlijk tot spanningen met het leger en met de oude garde.

Aan de andere kant: als een van de seculiere oudgedienden president wordt, leidt dat weer tot een confrontatie met het parlement. De Moslimbroederschap eist als grootste partij het premierschap op en wil de regering vormen. Maar de huidige grondwet geeft dat recht aan de president en over de nieuwe grondwet hebben ze allemaal ruzie.

Deze Egyptische presidentsverkiezingen mogen de hoofdprijs zijn voor de demonstranten, maar hun revolutie is nog zeker niet voltooid. Als er deze week geen absolute winnaar uit de bus komt, volgt er op 16 en 17 juni een tweede ronde.