'Goedkoper om mensen te ontslaan'
Volgens sommigen is het de ingrijpendste hervorming van het arbeidsrecht sinds de Tweede Wereldoorlog: de versoepeling van het ontslagrecht die in het Vijfpartijenakkoord van VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie wordt voorgesteld.
Een van de belangrijkste veranderingen is dat de werkgever voortaan niet meer vooraf bij de kantonrechter of het UWV toestemming hoeft te vragen om iemand te kunnen ontslaan.
Daarnaast kan een werknemer die is ontslagen voortaan alleen achteraf naar de rechter om dat aan te vechten. In de huidige situatie moet een werkgever voor de rechter aantonen dat een werknemer ontslag moet krijgen. De bewijslast wordt dus omgedraaid.
Financieel verandert er ook het een en ander. Want de werkgever wordt verplicht om maximaal 6 maanden de WW-uitkering van een ontslagen werknemer te betalen (70 procent van het laatst verdiende loon). Daar staat tegenover dat de werkgever veel minder kwijt is aan de ontslagvergoeding, want die gaat drastisch omlaag.
Verzwakt
Arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen denkt de werknemer voortaan minder sterk staat. "Het wordt goedkoper om mensen te ontslaan. Je kunt zeggen dat de positie van de werknemer verzwakt. Vooral oudere werknemers hebben het al moeilijk. Van de mensen boven de 50 die worden ontslagen, vindt maar 2 procent weer een baan."
Maar volgens Jeroen van Dijk, directeur van Van Dijk Bouw B.V., is het met de huidige ontslagregeling voor MKB-bedrijven vaak veel te duur om die oudere werknemers te ontslaan. Van Dijk is directeur van een bedrijf met 220 mensen in vaste dienst.
Tas met geld
"De grootste beperking zit hem in de ontslagen die je via het kantongerecht moet aanvragen", zegt Van Dijk. "Dat is een langdurige en kostbare procedure: per dienstjaar krijg je een maand salaris mee. Vooral de werknemers met langdurige dienstverbanden krijgen dus een flinke tas met geld mee. Er zijn mensen die zo lang bij een bedrijf werken, dat je er geen afscheid meer van kan nemen."
Maar dat gaat dus veranderen. Arbeidsrechtadvocaat Van Gelderen trekt het dossier van een van zijn cliënten uit de kast. "Deze meneer is 53 jaar oud. 30 jaar was hij in dienst bij een grote tabaksfabrikant. Hij kreeg in de ontslagzaak ruim 200.000 euro mee. In het nieuwe systeem zou deze meneer ongeveer 23.000 euro meekrijgen."
Spaarpotje
Bovendien mogen ontslagen werknemers het bedrag dat ze krijgen niet wegzetten als spaarpotje, maar moeten ze het inzetten bij omscholing en de zoektocht naar nieuw werk. "Het is de vraag of die meneer van 53 jaar daar blij mee zal zijn, want de banen liggen niet voor het oprapen."
Toch vindt van Gelderen het goed dat er iets aan het ontslagrecht wordt gedaan. Onder het huidige stelsel heeft een werkgever de mogelijkheid om langs twee routes ontslag aan te vragen. Via de kantonrechter (sneller, maar duurder) of via het UWV (gratis, maar traag).
"Er moest iets gebeuren", aldus van Gelderen. "Twee stelsels naast elkaar werkte niet. Zeker omdat de uitkomst van de verschillende procedures niet gelijk was."
Arbeidsmarkt
Maar het belangrijkste doel van de hervorming van het ontslagrecht is het opschudden van de arbeidsmarkt. "Een werknemer van 58 heeft in de bouw zijn beste jaren wel gehad", zegt Jeroen van Dijk. "Maar hij blijft zitten omdat hij nergens anders aan de slag kan, en ook omdat die jaren het hardst tellen voor zijn pensioen. Dat is voorstelbaar, maar het belemmert dat jongere werknemers kunnen doorgroeien."
Als je het nu makkelijker maakt om mensen te ontslaan, zullen werkgevers ook eerder geneigd zijn om mensen aan te nemen. En een gestroomlijnder arbeidsmarkt creëert meer banen. Sommige conjunctuurgevoelige sectoren zullen daar zeker van profiteren, zegt van Dijk: "Zeker met het huidige economische klimaat is het in de bouw belangrijk dat je flexibel bent."
Werkloosheid
Maar arbeidsrechtadvocaat van Gelderen betwijfelt of de aanpassingen van het ontslagrecht zal leiden tot meer banen. "Eerder het tegendeel. Amerika heeft bijvoorbeeld het meest soepele ontslagrecht van ongeveer de hele wereld. Daar is de werkloosheid echt niet lager dan in Nederland. Sterker nog; Nederland heeft al jarenlang een relatief lage werkloosheid. Er is geen aantoonbaar verband tussen een heel soepel ontslagrecht en een lage werkloosheid."
De nieuwe regeling moet in 2014 ingaan. Ambtenaren vallen er nu nog niet onder. Maar er is een meerderheid in de Kamer om het nieuwe ontslagrecht voor iedereen te laten gelden.