Italianen straffen oude partijen af

Door correspondent Andrea Vreede in Rome

Meer dan negen miljoen Italianen konden de afgelopen dagen naar de stembus om in ongeveer 1000 gemeentes een nieuwe burgemeester te kiezen. Net als in andere Europese landen heeft de kiezer in Italië de stembusgang aangegrepen om af te rekenen met de gevestigde politiek.

Er werd zondag en maandag onder meer gestemd in belangrijke steden als Genua, Palermo, Parma en Verona. Na deze eerste ronde volgt in de meeste gemeentes nog een tweede, beslissende, ronde op 20 en 21 mei.

Lokale verkiezingen dus, maar wel een belangrijke test voor de politieke partijen. En voor het zakenkabinet van premier Mario Monti, dat door een brede coalitie van die partijen wordt gesteund.

Afstraffing

Waar veel commentatoren bang voor waren, is maar gedeeltelijk uitgekomen. Uit recente peilingen blijkt dat maar 5 procent van de Italiaanse kiezers nog vertrouwen heeft in de gevestigde politieke partijen, maar de opkomst was toch redelijk hoog. Daarbij heeft ongetwijfeld meegespeeld dat het om het kiezen van lokale kandidaten ging.

Toch is de uitslag van deze eerste ronde voor sommige partijen niet mals. Zo is het Volk van de Vrijheid, de partij van ex-premier Silvio Berlusconi, in Noord-Italië bijna weggevaagd. Vrijwel geen van zijn kandidaten heeft de tweede ronde gehaald. Berlusconi zelf zag deze afstraffing van de kiezer kennelijk al aankomen en vluchtte naar Rusland om de inauguratie van zijn vriend Vladimir Poetin bij te wonen.

Ook zijn voormalige coalitiepartner Lega Nord werd door de kiezer ongenadig afgestraft. De Lega is één van de weinige partijen die de regering-Monti niet steunen, maar kon daar niet van profiteren. De partij is al wekenlang in het nieuws door een golf van schandalen. Leider Umberto Bossi trad zelfs af, toen uitkwam dat overheidsgeld voor de partij gebruikt is voor het kopen van diamanten en een universitair diploma voor zijn zoon. Alleen in Verona won Lega-kandidaat en zittend burgemeester Flavio Tosi met overmacht, maar dat heeft alles te maken met Tosi's eigen kwaliteiten.

5 sterren-beweging

Aan de linkerkant ging het beter. De grootste oppositiepartij, Partito Democratico, die samen met Berlusconi Monti steunt, kwam redelijk goed uit de bus. Vooral omdat deze partij vaak kandidaten steunde die niet uit de eigen gelederen komen.

Maar de grootste verrassing, zij het aangekondigd, vormt het succes van de kandidaten van de 5 sterren-beweging van komiek Beppe Grillo. Een beweging van gewone burgers die uit protest tegen de gevestigde partijen zelf in actie zijn gekomen. In Parma haalde hun kandidaat zelfs bijna 20 procent van de stemmen.

De conclusie van de eerste ronde lijkt helder. De gevestigde politiek heeft bij de kiezer weinig krediet meer. Er is een luide roep om nieuwe gezichten en mensen met schone handen. Met deze uitslag kan Premier Monti misschien iets rustiger slapen, want de partijen die hem steunen zullen dat waarschijnlijk blijven doen tot de geplande parlementaire verkiezingen in het voorjaar van 2013. Monti laten vallen en eerder gaan stemmen zou betekenen dat ze nog meer klappen van de kiezer kunnen verwachten. En daar hebben ze vast geen trek in.