Aanklager verhoort Breivik

In Oslo heeft de aanklager de eerste dag van het verhoor van Anders Behring Breivik afgerond. Deze week mag de Noorse massamoordenaar het motief voor zijn daden uiteenzetten.

Het verhoor verliep op bijna informele toon, meldt correspondent Rolien Creton: "De openbaar aanklager probeerde een beeld van de persoon Breivik te krijgen. Ze wil erachter komen wie hij is, hoe hij tot zijn daden is gekomen en in hoeverre hij geestesziek is."

Spijt

Aanklager Bejer Engh ging direct op de kern van de zaak in door Breivik te vragen of hij alleen handelde of door anderen was aangewezen om zijn daden uit te voeren. Breivik gaf aan in een netwerk te zitten van militante nationalisten, maar zei dat hij zelf besloten heeft dat hij tot actie moest overgaan. Het netwerk bestaat uit een aantal mensen die hij in 2001 ontmoet zou hebben, maar met wie hij zegt al heel lang weinig tot geen contact meer te hebben.

Tijdens het verhoor zei Breivik voor het eerst dat hij ergens spijt van heeft. Hij vindt achteraf dat zijn manifest veel te "pompeus" is. "Dat was een blunder, een grote fout".

Hij gaf een voorbeeld: "In het manifest noem ik de ridderorde van de Tempeliers een pan-Europese organisatie, maar het zijn gewoon een paar mensen. Alles is wel waar, maar ik heb termen gebruikt die de waarheid vergroten."

Lange termijn

Breivik zei dat hij niet zomaar een nationalist is, maar een ultra-nationalist. "Ik, en mensen zoals ik, willen een conflict uitlokken. Om te voorkomen dat we een minderheid worden."

Hij legde uit dat hij heel bewust een heksenjacht wilde veroorzaken op gematigder nationalisten. "Dat polariseert. Ze kunnen moeilijk meer zeggen wat ze willen zeggen. Dat veroorzaakt radicalisering en daar ben ik op uit. Ik denk na over de lange termijn. "

Wreed, maar nodig

In de ochtend had Breivik aangekondigd zijn toon te matigen uit respect voor de nabestaanden. In de middag zei hij dat het was om te voorkomen dat hij als geestelijk gestoord zou worden gezien. De aanklager vroeg hem om duidelijkheid te geven.

"Ik weet dat het verschrikkelijk is wat ik heb gedaan. Dat ik een onbeschrijfelijk lijden heb veroorzaakt. En ik wil dat niet erger maken. Daarom praat ik over politici, politiek en niet over slachtoffers."

Aanklager Inga Bejer Engh vroeg of hij dat een vorm van mededogen vindt.

"Nou, als ik het lijden erger had willen maken, had het gekund. Maar dat dient geen doel. Mijn doel is om helder te maken wat er in Noorwegen en Europa gebeurt. Het heeft geen zin ze verder te raken. Als ik slecht was, zou ik kunnen praten over wat er bijvoorbeeld op de boot naar Utoya is gebeurd, maar dat heeft geen zin. Wat ik heb gedaan was wreed, maar nodig."