Landen twijfelen over JSF

Nederland blijkt niet het enige land te zijn met kopzorgen over de Joint Strike Fighter. Veel landen hebben te kampen met grote bezuinigingen en vragen zich af of het nog wel haalbaar is om dit kostbare vliegtuig aan te schaffen. De nieuwe Amerikaanse straaljager wordt namelijk steeds duurder.

"Italië heeft besloten in het JSF-programma te snijden. De regering wil 41 minder toestellen afnemen dan de geplande 131", zegt correspondent Bas Mesters. De Italiaanse minister van Defensie noemde het een pijnlijke maar noodzakelijke beslissing. Het land heeft tot nu toe zo'n 2,5 miljard euro in het project gestoken.

De plannen maken deel uit van de hervormingen van de regering onder leiding van premier Monti. "Die stelt dat ook Defensie zich niet kan onttrekken aan de moeilijke financiële positie waarin het land zich bevindt", aldus Mesters.

Noorwegen

De Noren hebben de JSF-toestellen al besteld. Volgens correspondent Rolien Creton beginnen ze daar nu spijt van te krijgen. "Ze houden in Noorwegen hun hart vast."

Al in 2008 besloot het land om 56 vliegtuigen te kopen. Volgens Noorse berekeningen waren de Amerikaanse straaljagers namelijk veel goedkoper dan de toestellen van het Zweedse Saab. "Maar nu vragen veel Noren zich af hoe Defensie daar destijds zo zeker van kon zijn. Je koopt toch ook geen nieuwe auto als je geen idee hebt wanneer die af is en wat die gaat kosten?"

Dat andere landen hun aankopen afblazen, maakt het er volgens Creton niet beter op. "Zo wordt de Noorse JSF alleen nog maar duurder."

Groot-Brittannië

In Groot-Brittannië staat de regering voor een groot JSF-dilemma. "De ontwikkeling van het toestel wordt steeds duurder, terwijl het budget van Defensie door bezuinigingen steeds kleiner wordt. Aan de andere kant levert de JSF ook duizenden banen op voor de Britten", zegt correspondent Arjen van der Horst.

De Britse wapenfabrikant BAE is een van de belangrijkste bedrijven die meebouwen aan de JSF. Tien andere ondernemingen in Groot-Brittannië doen ook mee aan het project. Van der Horst: "Het lijkt dus onwaarschijnlijk dat de Britten eruit stappen, maar er wordt wel degelijk naar andere mogelijkheden gekeken."

Canada

Twijfel begint ook aan Canada, de trouwe bondgenoot van de Verenigde Staten, te knagen. "Er is in het land een flinke discussie ontstaan over de opgelopen kosten en vertraging van de productie", zegt correspondent Jacqueline Eckman. Canada kan volgens haar niet veel uitstel meer hebben. "De huidige F-18's zijn aan vervanging toe, dus nieuwe toestellen zijn snel nodig."

Het land is in principe nog steeds van plan om 65 JSF-toestellen aan te schaffen en heeft daarvoor een budget van 9 miljard dollar. Het is voor het land de duurste Defensie-uitgave ooit.

De ramingen van de kosten van de bouw van het toestel lopen echter steeds meer op. Het Canadese budget is nu waarschijnlijk veel te laag. "De Canadese onderminister van Defensie heeft laten weten dat het land wel bij het programma betrokken blijft, maar dat pas getekend wordt als de echte kosten duidelijk zijn", aldus Eckman.

Amerika

Zelfs de Verenigde Staten, de grootste afnemer van de JSF, wordt gedwongen zijn ambities terug te schroeven. Het land is van plan ruim 2450 gevechtstoestellen bestellen. De geschatte kosten van deze aankoop: 380 miljard dollar. "Maar met de ontwikkeling en het levenslange onderhoud van al deze toestellen erbij opgeteld, wordt het totaalbedrag nu geschat op bijna 1,5 biljoen dollar", zegt Jacqueline Eckman.

De Joint Strike Fighter is het duurste wapenprogramma ooit voor het Pentagon. Omdat er ook in de VS moet worden bezuinigd, is de bestelling van 139 toestellen al uitgesteld.

Daarbovenop wordt de bouw bij de Amerikaanse vliegtuigproducent Lockheed-Martin geplaagd door technische problemen. Vorig jaar werd bekend dat de testtoestellen een aantal mankementen vertoonden. "Totdat alle problemen zijn verholpen, is de productie nu tijdelijk verlaagd", aldus Eckman.