Debat dat de politiek veranderde

Het was een debat tussen zes lijsttrekkers dat pas na middernacht begon. VVD'er Hans Dijkstal zei het nog op cynische toon bij het weglopen rond 01.10 uur: "Nou, dit was een hoogtepunt in mijn carrière. Ik hoop dat er nog iemand kijkt op dit tijdstip".

Een complete misrekening, zegt Gerard Brinksma. Hij is eindredacteur van 'De dag dat Pim Fortuyn won', een terugblik op de grote overwinning van Fortuyn bij de gemeenteraadsverkiezingen van 6 maart 2002.

Dodelijk beeld

Een dag later zou blijken dat het debat onder leiding van Paul Witteman een miljoen kijkers had getrokken. Een miljoen mensen die waren geconfronteerd met een uitermate chagrijnige Dijkstal en diens PvdA-collega Melkert.

Zij hadden duidelijk niet door wat voor dodelijk beeld dit opleverde bij de kiezer. "Het beeld van twee slechte verliezers", zoals Brinksma het samenvat.

Start van het populisme

In de campagne naar de Tweede Kamerverkiezingen van mei 2002 die daarop volgde, wisten Dijkstal en Melkert dat imago niet meer van zich af te schudden.

In die zin heeft het historische debat van exact tien jaar geleden de eerst zo saaie Haagse politiek voor altijd veranderd. "Je kunt zeggen dat op dat moment het einde van Paars werd bezegeld", vertelt Brinksma.

"Je kunt het ook de start van het populisme noemen. De Haagse omgangsvormen zijn nooit meer hetzelfde geworden sinds de triomferende Fortuyn zijn tegenstanders Dijkstal en Melkert begon te jennen. Er loopt een rechte lijn naar Wilders versus Cohen. Hoewel Fortuyn meer humor gebruikte dan Wilders doet."