Sombere CPB-cijfers, de reacties
Het Centraal Planbureau heeft de nieuwe cijfers over de economie bekendgemaakt. Het begrotingstekort komt volgend jaar bij ongewijzigd beleid uit op 4,5 procent. Het kabinet moet in 2013 maximaal 16 miljard bezuinigen om aan de EU-begrotingsregels te voldoen. Lees hier de reacties van minuut tot minuut terug.
10.30 uur: Einde liveblog
De CPB-cijfers hebben veel reacties losgemaakt, vooral in Den Haag. Het kabinet moet maximaal 16 miljard euro extra bezuinigen als het volgend jaar aan de Europese afspraak wil voldoen dat het begrotingstekort maximaal 3 procent mag zijn.
De coalitiepartijen willen niet te veel vooruitlopen op de komende bezuinigingsonderhandelingen. PVV-leider Wilders wil zich nu nog niet vastleggen op een bedrag waarmee moet worden bezuinigd. "We zijn geen cijfer-fetisjisten," zei hij. VVD-fractievoorzitter Blok denkt dat het haalbaar is om te bezuinigen al denkt hij dat het moeilijke onderhandelingen worden, net als CDA-fractievoorzitter Van Haersma Buma.
De oppositie in de Tweede Kamer heeft geschrokken gereageerd. PvdA-fractievoorzitter Dijsselbloem vindt dat het kabinet niet moet vasthouden aan een begrotingstekort van 3 procent, SP-voorman Roemer noemt dat vasthouden "onhaalbaar en onverstandig". D66-leider Pechtold herhaalt zijn pleidooi voor hervormingen, net als Sap van GroenLinks.
10.18 uur: Econoom Flip de Kam
Flip de Kam, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen, noemt het te bezuinigen bedrag "erg veel". "Ik hoor bij de economen die 15 miljard te veel vinden. Het consumentenvertrouwen en de ondernemingsinvesteringen lijden zo te veel schade", zegt hij.
10.12 uur: Reactie hoogleraar Sweder van Wijnbergen
"Het is stuitend dat het kabinet nog geen visie heeft op de manier waarop de financiën op orde moeten worden gebracht", zegt de Amsterdamse hoogleraar economie Sweder van Wijnbergen tegen het ANP. "De financiële markten eisen nu dat er op korte termijn knopen worden doorgehakt over de structurele problemen in de economie, niet dat er maanden geruzied gaat worden."
10.01 uur: Econoom Lans Bovenberg reageert
"Het is een gemengd beeld. De groei houdt zich staande, maar het tekort in 2015 valt fors tegen", zegt econoom Lans Bovenberg (CDA) van de Universiteit Tilburg.
"Dat betekent dat er echt wat aan de hand is met de overheidsfinanciën. Het probleem is deels conjunctureel en deels structureel. Het conjuncturele tekort, daar kun je niet zo heel veel aan doen zonder de economie 'kapot te bezuinigen'. Het structurele deel schat ik in, met de beperkte informatie die het CPB nu geeft, op een tekort van 7 miljard in 2015. Om dat te voorkomen, moet je zo'n 10 miljard extra bezuinigen. Daarvoor zijn hervormingen nodig in de zorg, op de woningmarkt en de arbeidsmarkt."
09.53 uur: Reactie Jaap van Duijn (ex-Robeco)
"Die 3 procent die Brussel voorschrijft, is onzin", vindt voormalig topbelegger van Robeco, Jaap van Duijn. "We hebben te maken met een klassiek Keynesiaans probleem. Er is voldoende geld bij bedrijven, maar die investeren dat geld niet. Ze investeren pas als ze afzetmogelijkheden zien. Als de overheid de hand op de knip houdt, hebben consumenten minder te besteden. Waardoor bedrijven nog terughoudener worden.'
09.30 uur: Analyse verslaggever Arjan Noorlander
"Goede en slechte cijfers vandaag. De economie krabbelt weer op. Vanaf volgend jaar is er weer economische groei en die groei zet behoorlijk door. De export en doorvoer stijgen flink en ook de consumenten zijn bereid weer wat meer geld uit te geven. Je ziet dat de werkloosheid daardoor de komende jaren weer begint te dalen."
"Maar reden voor feest is er niet. De overheid profiteert voorlopig nog niet echt mee met de groei. Het tekort is veel te groot. Als de regering zich aan de Europese regels wil houden, moet er maximaal 16 miljard euro worden bezuinigd. In totaal zou het kabinet dan voor 34 miljard aan het snijden zijn. Een enorm bedrag, wat iedereen zal gaan voelen."
09.21 uur: Samenvatting van de Haagse reacties
09.20 uur: Reactie hoogleraar Dolf van den Brink
"Ik behoor tot de hardliners die zeggen dat we ons aan de regels moeten houden", zegt hoogleraar Bank- en effectenbedrijf aan de UvA.
"We moeten bezuinigen om het tekort niet te laten oplopen boven 3 procent van het bbp. Nederland is de laatste die daar laconiek in kan zijn. Je kunt jezelf wel weer voor de gek houden door te zeggen: we groeien ons uit de recessie. Maar dat gaat niet gebeuren, met alles wat er nog op ons afkomt: vergrijzing, een nieuwe recessie. Als je nu bekijkt wat er drie jaar geleden werd voorspeld aan economische groei voor de komende vijf jaar, dan kun je nu al vaststellen dat straks over twee jaar nog niet de helft van die voorspelling is uitgekomen. We moeten nu de pijn nemen."
09.14 uur: Overzicht van de CPB-cijfers
09.10 uur: MKB Nederland reageert
MKB Nederland laat weten dat het krampachtig vasthouden aan een begrotingstekort van 3 procent onverstandig is. Hans Biesheuvel van MKB Nederland vindt het prima om de Brusselse regels vast te houden. "Maar om nou de lasten van burgers en bedrijven te verhogen en het consumentenvertrouwen aan te tasten om die 3 procent te halen, dat is geen goed idee. Daar wordt niemand beter van."
09.07 uur: MHP: stuurmanskunst nodig
Voorzitter van vakcentrale MHP, Reginald Visser: "De cijfers wijken niet veel af van wat rondgonsde. De krimp valt enigszins mee, maar het blijven slechte cijfers. Er is wijs stuurmanskunst nodig om op de juiste bezuinigingen uit te komen. Maatregelen die je treft, moeten niet snijden in het vermogen om te herstellen."
09.04 uur: SP-leider Roemer reageert
SP-leider Roemer benadrukt dat vasthouden aan een tekort van 3 procent in 2013 onhaalbaar en onverstandig is. Volgens hem raakt het de samenleving keihard als er op korte termijn maximaal 16 miljard wordt bezuinigd. Hij pleit op de korte termijn voor investeringen en het aanpakken van de werkloosheid. Voor de lange termijn moeten bijvoorbeeld de hypotheekrente en de topinkomens worden aangepakt. Roemer wijst erop dat steeds meer deskundigen het met hem eens zijn dat de economie niet kapot moet worden bezuinigd.
09.03 uur: Reactie LTO Nederland
De landbouw kan de economie uit het slop halen. "Zet in op agrarische export voor het herstel van de Nederlandse economie", zegt Albert Jan Maat van LTO Nederland. De export van land- en tuinbouw producten is de laatste tijd met 5 procent gestegen waar de rest van de economie is gekrompen. "Het beste bewijs dat de land- en tuinbouw een positieve bijdrage kan leveren aan de huidige economische positie", zegt Maat.
08.58 uur: Econoom Benink over cijfers
Harald Benink, hoogleraar Banking and Finance in Tilburg: "Waar het de komende tijd om gaat, is de vraag of het kabinet aan Brussel en de Europese Commissie kan laten zien dat er groeipotentieel is. Die potentie is er, door de woningmarkt en de arbeidsmarkt te hervormen. Als je dat kunt laten zien, valt er waarschijnlijk wel een deal te maken om het tekort tijdelijk tot boven de 3 procent te laten oplopen. Interessant is hierbij dat ook Wientjes nu waarschuwt voor te rigide vasthouden aan die 3 procent."
08.56 uur: Stef Blok (VVD) reageert
VVD-fractievoorzitter Stef Blok denkt dat het haalbaar is om te bezuinigen. "Onze inzet is om de tekorten terug te brengen en rekeningen doorschuiven helpt nooit." "De VVD zegt dat niet zozeer omdat het van Europa moet, maar omdat we ervan overtuigd zijn dat het geld niet moet worden besteed aan rentelasten", aldus Blok. De VVD-fractievoorzitter denkt dat het moeilijke onderhandelingen worden, maar het doel is om eruit te komen. "Het zou slecht zijn als we het niet eens worden," zegt hij.
08.54 uur: Nieuwe reactie Sap (GroenLinks)
"De cijfers zijn nog dramatischer dan ik had gedacht", zegt GroenLinks-fractievoorzitter Jolande Sap. "15, 16 miljard bezuinigen zou funest zijn voor de economie. Dan raken er nog eens tienduizenden mensen hun baan kwijt. Het kabinet moet de taboes laten varen en hervormingen doorvoeren."
08.53 uur: Premier Rutte reageert
Premier Rutte noemt de tekortcijfers stevig. "Maar het is de nieuwe realiteit,"zegt hij in een eerste reactie. "We zullen de werkelijkheid samen onder ogen zien, dat hebben we ook afgesproken in het regeer- en gedoogakkoord." Vanaf maandag gaan VVD, CDA en PVV in het Catshuis onderhandelen over een nieuw pakket aan maatregelen.
08.44 uur: Tot 16 miljard bezuinigen in 2013
Het kabinet moet in 2013 maximaal 16 miljard bezuinigen om aan de Europese begrotingsregels te voldoen en dus onder de 3 procent voor het begrotingstekort te blijven. De tegenvallende economie zorgt voor een gat van 9 miljard euro. Er is een bezuiniging van 16 miljard nodig om dat te vullen. Dat komt doordat bij bezuinigingen de inkomsten van de overheid ook teruglopen.
08.41 uur: Jaap Smit (CNV) over de cijfers
CNV-voorzitter Jaap Smit: "Op de lange termijn lijkt het met de economie beter te gaan. We staren ons er nu blind op dat het begrotingstekort onder de 3 procent moet zijn. Je moet het herstel niet de kop in drukken. Niet blind bezuinigen, maar kijken naar hervormingen. Bijvoorbeeld op de woningmarkt, in de zorg en op de arbeidsmarkt."
08.33 uur: Reactie Slob (ChristenUnie)
Arie Slob, fractievoorzitter van de ChristenUnie: "Het is zeer ernstig wat er aan de hand is. We zullen volop aan de bak moeten. Behoud van werkgelegenheid moet de topprioriteit worden. Bezuinigingen moeten gekoppeld worden aan structurele hervormingen. Hypotheekrenteaftrek, maar ook op de huurmarkt zal ingegrepen moeten worden."
08.30 uur: Van Haersma Buma (CDA) over de cijfers
CDA-fractievoorzitter Sybrand Van Haersma Buma zegt dat de cijfers van het CPB Nederland voor een grote opgave plaatsen. De economie moet aan de praat blijven en tegelijkertijd is er "een financiële opgave", zegt Van Haersma Buma. Hij benadrukt dat die twee dingen moeten worden gecombineerd. "Hoe precies, gaan we vanaf volgende week bekijken, maar we zijn geen boekhouders. 3 procent als 3 procent is niet heilig", zegt hij.
08.25 uur: Wilders (PVV) reageert
"Het zijn moeilijke cijfers", zegt PVV-leider Geert Wilders. Hij gedoogt de coalitie van VVD en CDA en gaat binnenkort om tafel zitten om te praten over nieuwe bezuinigingen. "De wil is er bij de PVV om eruit te komen, maar niet tegen elke prijs."
"Als je zou gaan naar die 3 procent, dan moet je 9 miljard extra bezuinigen. We zijn geen cijfersfetisjisten bij de PVV. We zullen ons niet blindstaren op cijfers. Het moet goed zijn voor Nederland, voor de burgers en voor de economie. We zullen in de gesprekken zien hoe ver we zullen komen en of het zal lukken of niet. De vraag is of we die extra bezuinigingen moeten doen."
08.20 uur: Reactie Dijsselbloem (PvdA)
Jeroen Dijsselbloem, fractievoorzitter in de Tweede Kamer van de PvdA. Hij noemt de CPB-cijfers een tegenvaller. "Uit de ramingen blijkt dat het kabinet op het verkeerde spoor zit. Het kabinet moet de lijn bezuinigen, bezuinigen, bezuinigen loslaten en hervormingen inzetten."
08.19 uur: Van der Staaij tweet
SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij vindt het "erg sombere CPB-cijfers". "Fors bezuinigen onvermijdelijk. Verstandig en sociaal hervormen en bezuinigen nodig."
08.18 uur: Econoom Boonstra: ergste achter de rug
08.17 uur: Wientjes reageert (VNO-NCW)
Werkgeversvoorzitter Bernard Wientjes schrikt van de cijfers. Hij vindt dat Nederland moet vasthouden aan de Europese afspraken en houdt opnieuw een pleidooi voor de nullijn van de lonen.
08.14 uur: Cijfers komen hard aan
"Dit komt in Den Haag verschrikkelijk hard aan", zegt politiek verslaggever Joost Vullings. Collega Ron Fresen tweet: "Het is mega; als kabinet in 2015 tekort zoals gepland wil hebben op 0,9% dan moet je misschien wel tot 20 mrd bezuinigen."
08.09 uur: Volgend jaar weer groei
08.08 uur: Jongerius reageert
"Er is weer een beetje hoop, maar je moet de vlam die opwakkert niet doven", zegt FNV-voorzitter Agnes Jongerius. Als mogelijke bezuinigingen noemt ze het btw-tarief verhogen en een hoger toptarief voor de inkomensbelasting invoeren.
08.05 uur: Reactie Pechtold (D66)
"Stevige cijfers CPB, staatsschuld neemt met 77 miljoen per dag toe. Volgend jaar tekort van 28 miljard. Dus... Nu hervormen !", tweet Alexander Pechtold, fractievoorzitter van D66.
08.04 uur: Reactie Sap (GroenLinks)
Fractievoorzitter Jolande Sap van GroenLinks tweet: "Dramatische #cpbcijfers. Als kabinet vasthoudt aan tekort 3 procent in 2013 moet 9, maar incl. uitverdieneffecten zelfs 15 miljard bezuinigd worden." En even later: "Zoveel extra bezuinigen funest voor mensen en economie. Geen tijd meer voor taboes. Er is geen ontkomen meer aan kabinet: hervorm nu."
08.01 uur: 10 miljard extra bezuinigen
Het kabinet moet 9 à 10 miljard euro extra bezuinigen als het volgend jaar aan de Europese eis wil voldoen dat het begrotingstekort maximaal 3 procent mag zijn. Dat blijkt uit doorrekeningen van de CPB-prognoses.
07.57 uur: Slechte cijfers
De economie doet het dit jaar slechter dan tot voor kort verwacht. Het CPB schrijft dat toe aan het gedaalde consumentenvertrouwen, de verslechterde vermogenspositie en de dalende huizenprijzen.
07.52 uur: Staatsschuld
De Nederlandse staatsschuld loopt de komende drie jaar op naar 75,8 procent van het bbp in 2015.
07.47 uur: Economische groei
De Nederlandse economie trekt na 2012 aan, te beginnen met een groei van het bruto binnenlands product (bbp) van 1,25 procent in 2013.
07.45 uur: Begrotingstekort
Het Centraal Planbureau verwacht dat het begrotingstekort (EMU saldo) in 2013 uitkomt op 4,5 procent, ofwel 28 miljard euro. In 2014 wordt het tekort 4,1 procent en in 2015 3,3 procent, verwacht het CPB. Dat laatste is nog altijd boven de Europese richtlijnen.
07.43 uur: Cijfers CPB bekendgemaakt
Het Centraal Planbureau heeft de cijfers gepubliceerd (.pdf).
07.30 uur: Extra lange Journaals
In verband met de presentatie van de nieuwe cijfers over de economie duurt het NOS Journaal van 08.00 uur 25 minuten. Ook het Journaal van 09.00 uur is verlengd en duurt 15 minuten.
07.21 uur: Hoe Nederland in recessie kwam
07.17 uur: Grote kans op sombere cijfers
Economieredacteur Bert van Slooten blikte alvast vooruit op de bekendmaking van de CPB-cijfers. Lees hier zijn artikel 'Grote kans op sombere cijfers'.
07.15 uur: Spanning in Den Haag
De ramingen van het Centraal Planbureau over de economische groei en het begrotingstekort, die rond 8 uur komen, worden door politiek Den Haag met spanning tegemoet gezien. Het kabinet gebruikt de cijfers om te bepalen hoeveel er de komende jaren wordt bezuinigd.
Vooral de schatting van het begrotingstekort voor volgend jaar en de 2 jaar daarna is belangrijk. Nederland moet volgens Europese regels volgend jaar het tekort hebben teruggebracht naar 3 procent. Maar veel economen, onder wie CPB-directeur Teulings, vinden extra bezuinigingen niet verstandig, omdat die Nederland dieper in een recessie zouden duwen.