Duitsers herdenken Wannseeconferentie

Door buitenlandredacteur Achille Prick

Duitsland herdenkt dat vandaag precies 70 jaar geleden vijftien nazi-kopstukken bijeen kwamen om te bespreken hoe de geschatte 11 miljoen Joden in Europa moesten worden vermoord. Die bijeenkomst vond plaats op 20 januari 1942 in een villa bij de Wannsee, een meer bij Berlijn.

''Dit is een plek van Duitse schande", zei bondspresident Christian Wulff tijdens een herdenkingsbijeenkomst. Hij sprak over de Duitse schaamte en woede. De Wannsee-conferentie is volgens Wulff het symbool van bureaucratisch onderscheid maken tussen levens die er mogen zijn en levens die geen bestaansrecht zouden hebben. En het symbool voor vernietiging door de staat. De Rheinische Post noemt de Wannsee-conferentie ''Duitse gründlichkeit in zijn meest perfide vorm."

Vernietigen

Onder leiding van de nazikopstukken Reinhard Heydrich en Adolf Eichmann zaten de vijftien mannen anderhalf uur bij elkaar. In het enige verslag dat na de oorlog is gevonden, wordt niet in directe zin gesproken van moord op de Joden, maar volgens een verklaring van Eichmann na de oorlog werd er tijdens de bijeenkomst wel degelijk gesproken in termen van ''doden, elimineren en vernietigen'' als het over de Joden ging.

De Wannseeconferentie was een bijeenkomst om de vernietiging van de joden beter te organiseren. Het structureel uitroeien van de Joden is daar niet besloten. Dat besluit had Adolf Hitler, die zelf niet op de Wannseeconferentie aanwezig was, al eerder genomen. Propagandaminister Joseph Goebbels zei dat Hitler besloten had ''met betrekking tot de jodenkwestie schoon schip te maken.''

Dwangarbeid

In het Wannseeprotocol wordt gezegd dat het doel is om op legale wijze de Duitse gebieden te zuiveren van Joden. Een idee was om Joden in te zetten bij de aanleg van straten in Oost-Europa. De gedachte was dat de meesten vanzelf wel zouden bezwijken tijdens de dwangarbeid. Degenen die overbleven zouden de sterksten zijn. Daar moest vervolgens dan ook een passende oplossing voor worden gezocht, omdat zij de kiem zouden kunnen zijn van nieuw Joods leven.

Op het moment van de Wannseeconferentie waren er vanaf het begin van de oorlog, op 1 september 1939, al tussen de 500.00 en 900.000 Joodse mannen, vrouwen en kinderen vermoord. In december 1941 werd voor het eerst gas gebruikt.

Nooit werd in Duitsland iemand veroordeeld voor deelname aan de conferentie. In 1987 stierf de laatste deelnemer, Gerhard Klopfer. Na lange discussie en tegenwerking, is de villa waar de conferentie werd gehouden, sinds 1992 te bezoeken als gedenkplaats.