'Communicatie rond Moerdijkbrand faalde volledig'

Door Hugo van der Parre en Henrik-Willem Hofs

De crisiscommunicatie rond de grote brand bij Chemie-Pack in Moerdijk was een chaos. Dat concludeert de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (.pdf) in een rapport dat in handen is van de NOS.

In een relaas van dertig pagina's krijgen vooral de gemeente Moerdijk en de veiligheidsregio's Midden-West Brabant en Zuid-Holland-Zuid ervan langs.

De Raad concludeert onder meer dat zij "telkens naar bevind van zaken handelden, waardoor de indruk kon ontstaan dat de overheid geen duidelijk verhaal had".

Te laat opschalen door de gemeente Moerdijk, onvolledige informatie aan de burgers, de site crisis.nl en de publiekstelefoon die niet werkten, meetgegevens die werden achtergehouden. Het rapport wemelt van de voorbeelden van mankerende voorlichting aan de bevolking

Tegenstrijdig

Ook was veel informatie tegenstrijdig. Een hulpverlener bij de brand spreekt 's middags over "brandende, bijtende, giftige stoffen". Bewoners van de dorpen in de Hoeksche Waard worden met sirenes en geluidswagens opgeroepen naar binnen te gaan en ramen en deuren dicht te houden. Tegelijk blijven de streekbussen rijden.

De burgemeesters van Moerdijk en Dordrecht melden vervolgens dat er geen gevaarlijke stoffen zijn gemeten, maar even later adviseert de Voedsel- en Warenautoriteit om huisdieren en vee binnen te houden en geen groente uit eigen tuin te eten.

Falende overheid

De Raad vindt dat de overheid in de communicatie onvoldoende is aangesloten bij de beleving en de kennis van de burgers. De voorlichting ging meer uit van 'wat willen we kwijt?' dan van 'wat wil de burger weten?'.

De Raad schrijft: "Hierdoor ontstond onduidelijkheid over de aard, bestrijding en gevolgen van de brand. Deze onduidelijkheid leidde tot veel eigen interpretaties bij burgers en media. Bovendien bood het ruimte voor het ontstaan van een beeld van een falende overheid die informatie achterhield."

Partijen

De onduidelijkheid werd zo groot doordat er heel veel partijen bij de brand betrokken waren: twee veiligheidsregio's, zes gemeenten, twee waterschappen, drie ministeries, het Nationaal Crisiscentrum en nog een stuk of wat instituten als nVWA, RIVM en Rikilt.

"De betrokkenheid van al deze partijen heeft een effectieve (…) crisiscommunicatie ernstig belemmerd", aldus de Onderzoeksraad. En: "Landelijke partijen hebben een grote rol gehad, wat leidde tot onduidelijkheid over eigen en andermans taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden."

Het definitieve rapport verschijnt over een paar weken, tenminste als de rechter daar geen stokje voor steekt. Chemie-Pack heeft namelijk om een publicatieverbod gevraagd. Daarover doet de rechter woensdag uitspraak.