Zonder koe geen bruid

Zuid-Sudan, het nieuwste land op aarde, wordt geplaagd door enkele decennia oude conflicten. In de deelstaat Jonglei is de afgelopen maanden één zo'n traditioneel conflict uitgelopen op grootschalig geweld.

Er vielen tot nu toe voor zover bekend zeker 1000 doden. Tienduizenden mensen zijn gevlucht.

De strijd gaat tussen twee volken, de Lou Nuer en de Murle. En alles draait om koeien.

Lou Nuer en Murle

Het is één van de grootste etnische groepen in Oost-Afrika: de Nuer, die zichzelf zien als de oorspronkelijke bewoners van hun leefgebied in Zuid-Sudan en het westen van Ethiopië. Na jaren van oorlog zijn tienduizenden Nuer geëmigreerd naar bijvoorbeeld de Verenigde Staten en Australië. Het Nuer volk is een verbond van verschillende etnisch verwante stammen, zoals bijvoorbeeld de Lou Nuer. Het zijn veehouders, net als hun buren.

De Murle zijn zo'n beetje de kleinste etnische groep in de deelstaat Jonglei. Ook zij houden koeien. Ze hebben een thuisland, een klein stukje grond rond het dorp Pibor. Hun buren zien de Murle als een primitief volkje met magische krachten en als nieuwkomers, afstammelingen van emigranten. In de regering van het nieuwe Zuid-Sudan zit geen vertegenwoordiger van de Murle en omdat er nauwelijks Murle zijn die Engels spreken, is er weinig over hen bekend.

Koe

De Lou Nuer en de Murle zijn allebei veehouders en straatarm. De koe speelt een centrale rol in hun culturen. Een man kan niet trouwen als hij geen koeien heeft. De bruidsschat bestaat namelijk uit vee. Hoe meer koeien een man heeft, hoe meer status. Maar koeien moeten genoeg water en gras hebben, en daaraan is een groot gebrek in Zuid-Sudan. Regelmatig worden er koeien gestolen en vaak leidt dat tot geweld.

Wanneer de huidige ellende precies is begonnen en hoe, is lastig na te gaan. Het is een vendetta die al tientallen jaren aan de gang is. Zeker lijkt dat op 18 augustus vorig jaar jonge mannen van de Murle op strooptocht zijn gegaan bij hun buren. Ze vielen een aantal gehuchten aan rond het vliegveldje van Pierri en doodden misschien wel honderden mensen. De Murle stalen duizenden koeien en zouden naar schatting tweehonderd kinderen hebben ontvoerd. Uit wraak trokken zo'n zesduizend krijgers van de Lou Nuer naar het thuisland van de Murle, waar ze afgelopen weekeinde zeker duizend mensen zouden hebben gedood.

Wapens

De serie wraakoefeningen en veediefstallen is op zich niets nieuws in Zuid-Sudan. Maar na jaren van oorlog zijn de stammen tegenwoordig tot op de tanden bewapend, niet met traditionele speren maar met automatische wapens. Strooptochten eisen daarom veel meer levens dan vroeger en de roep om wraak is navenant toegenomen. De nieuwe centrale regering is niet in staat de verschillende etnische groepen van elkaar te scheiden.

De Verenigde Naties hebben vredestroepen in de regio en waren voorbereid op geweld. Maar tegen zesduizend Lou Nuer strijders was het handjevol VN-militairen niet opgewassen. De VN riep burgers daarom op te vluchten, tussen de 20.000 en 50.000 mensen lijken dat ook te hebben gedaan. De regering van Zuid-Sudan zegt de situatie nu onder controle te hebben.

Toekomst

Maar zelfs als dat waar blijkt te zijn, is het onwaarschijnlijk dat het geweld voorbij is. Een radicale groep van Lou Nuer-jongeren vaardigde een week geleden een communiqué uit. Daarin zeggen zij dat alleen het uitroeien van alle Murle een einde kan maken aan de keten van geweld.