NOS NieuwsAangepast

'Het Aanzien sla je nog eens open'

"Ik heb het makkelijker dan de mensen die elke dag het Journaal moeten maken", stelt Han van Bree. "Ik hoef niet de kiezen wat mijn belangrijkste verhaal is voor de opening. Ik begin op 1 januari en eindig op 31 december. Bovendien kan ik spiegelen en dingen laten bezinken."

Al sinds 1983 stelt hij jaarlijks 'Het Aanzien' samen, het bekendste jaarboek van ons land. In aanvulling op het jaaroverzicht van 2011, maakte hij dit jaar ook de jubileumeditie voor het 50-jarig bestaan van de reeks. Die begon in 1962 met 'Het Aanzien van het Jaar', toen nog verkocht voor 2,75 gulden.

"Ik heb alle edities nog eens doorgelezen, zo'n 11.000 bladzijdes. Het is een feest van herkenning. Dat is het leuke van die reeks: andere boeken maak je nooit meer open, maar hier blader je nog eens doorheen."

Spiegel

Volgens Van Bree zijn er ook in de samenstelling van de boeken trends te ontdekken. "Het is een spiegel van alles wat belangrijk gevonden werd. In de jaren 60 is dat bijvoorbeeld mode: wordt het kort of vallen de rokken weer over de knie? Nu is dat helemaal weg. Maar er blijft ook veel hetzelfde: rampen, politiek, sport. Buitenspel is nog steeds buitenspel."

Royaltynieuws is wat dat betreft een vreemde eend in de bijt. "In de jaren 60 was er redelijk veel aandacht voor, maar in de jaren 70, 80 zakte dat weg. Er was een ontzettend dedain over monarchienieuws. Maar vanaf de jaren negentig komt het juist weer terug. Het staat weer in de belangstelling en dus verschijnt het ook weer in 'Het Aanzien'."

Slecht nieuws

De trends worden weerspiegeld op de omslag van het boek. In de beginjaren werd er vaak vrij arbitrair gekozen voor foto's van royals (de Iraanse sjah stond op de eerste editie) of mooie vrouwen (zoals Sophia Loren in 1966). Pas in het volgende decennium deed de echte nieuwsfoto zijn intrede: in 1973 generaal Moshe Dayan in Jom Kipoeroorlog, het aftreden van Nixon een jaar later.

Toch bleef het nog lange tijd taboe om een slechtnieuwsfoto op de omslag te zetten. "Het motto was altijd: slecht nieuws verkoopt niet", legt Van Bree uit. "Maar om de Bijlmerramp konden we niet heen. Die editie heeft het toen toch goed gedaan." Toch begrijpt Van Bree de stelregel wel. Waar kranten juist op slecht nieuws openen, heeft 'Het Aanzien' een andere gevoelswaarde. "Kranten gooi je meteen weg, een boek blijft in de kast staan. Dat heeft een hele andere lading."

Met de komst van meerdere kleinere fotootjes in 1997 kreeg Van Bree de mogelijkheid meer te variëren op de omslag. Zo is er dit jaar gekozen voor een grote luchtfoto van de verwoesting in Japan, aangevuld met beelden van Kadhafi, Justin Bieber, de schietpartij in Alphen en de dood van Bin Laden.

Antenne

Voor die foto's houdt Van Bree 'Het Aanzien' het hele jaar in zijn achterhoofd. "In het begin van het jaar doe ik er nog niet zo veel aan. Ik laat het gebeuren en bezinken. Maar ik moet zeggen dat ik er na al die jaren zo mee vergroeid ben, dat de antenne altijd aanstaat. Als ik kranten lees en een foto zie denk ik wel: yes, die wil ik hebben."

Die foto's ziet Van Bree als de kracht van het boek, maar zijn teksten zijn onmisbaar, meent hij. "Het cliché klopt dat een foto meer zegt dan duizend woorden, maar je hebt wel context nodig om de foto te duiden. Je bladert, ziet een foto en denkt: oh ja, wat was dat ook al weer? Dan zijn de teksten handig."

Bij de teksten houdt Van Bree nadrukkelijk rekening met de eeuwigheidswaarde van zijn werk. "Mensen sparen de hele reeks, zetten die in de kast en bladeren er af en toe nog eens in. Je moet je er dus van bewust zijn dat de teksten over 20, 30 jaar ook nog te begrijpen zijn. Je moet niet te veel de taal van tegenwoordig of actuele toespelingen gebruiken, want die begrijpen mensen dan niet meer. Een zin als 'dat was iets voor De Wereld Draait Door' kan niet, want dat programma staat over 20 jaar niet meer voor de geest."

Laatste correcties

In tegenstelling tot de makers van het NOS Jaaroverzicht, dat vanavond wordt uitgezonden, gaat Van Bree door tot en met Oudejaarsavond. De laatste weken staan in het teken van het controleren van proefdrukken en het schrijven van de laatste teksten.

"Het jaar is nog niet om, dus ik ben nog druk bezig. Tot 1 januari kunnen er nog de laatste correcties worden verwerkt." Een kleine week later ligt dan de editie voor dit jaar in de winkels en begint Van Bree weer voorzichtig aan de editie van 2012.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl