'Het zonnige Griekenland bestaat niet meer'
Keiharde bezuinigingen, stakingen, een nieuwe premier en aarzelende steunbetalingen van de EU. "Het zonnige Griekenland? Dat bestaat niet meer. Het land versombert." Frans Happel zag zijn "tweede moederland" dit jaar hard achteruit gaan. "Vroeger had men hier een mentaliteit van 'we zien morgen wel weer', maar nu weet men dat er morgen niet veel meer is."
"Het is heel erg knijpen", ziet Happel. Hij somt op: "Pensioenen gingen rücksichtslos van 500 naar 380 euro, de benzine is 1,70 euro, de btw staat op 23 procent en er kwamen nieuwe belastingen. Mensen komen in nood. Er bestaan geen WW in Griekenland en geen voedselbanken."
Rond zijn olijfgaard in de Peloponnesos weten de mensen de hardste klap nog wel enigszins op te vangen. "Op het platteland kun je nog een beetje rommelen. Een moestuintje aanleggen, peren ruilen voor aardappelen of hout sprokkelen als je geen geld meer hebt voor gas. In een miljoenenstad als Athene lukt je dat niet."
Eurogeil
De Griekse problemen ontstonden toen de regering begin 2010 opbiechtte jarenlang verzonnen economische cijfers te hebben gepubliceerd. Het vertrouwen was weg en geld lenen werd zo goed als onmogelijk. De crisis dreigt nog altijd de euro zelf mee te sleuren. Het is volgens Happel het bewijs dat het land eigenlijk niet in de eurozone thuishoort.
"Griekenland hoort niet bij Europa. Het hoort ook nergens anders bij. Griekenland hoort bij Griekenland en zo ziet de Griek het ook. Die hebben het nog steeds over Grieken en barbaren om zich heen. Het is een merkwaardig superioriteitsgevoel. Zo vinden ze het hier volstrekt normaal dat ik Grieks spreek."
Toch wilde het land indertijd kostte wat het kost meedoen aan het Europese ondernemen. "Griekenland was ontzettend geil om mee te doen", zegt Happel. "Ook vanwege de subsidies, voor landbouw, wegen, noem maar op."
Papiergeld
Tien jaar later zijn de Grieken hun oude munt echter nog lang niet vergeten. "Ze rekenen nog steeds in drachmen. Grote bedragen, boven de 1000 euro, rekenen ze om", weet Happel. "Ze kennen de waarde van een euro niet. Als ik de fooien zie die op tafel liggen, dan denk ik: wat ligt daar wel niet."
"Een topbankier heeft eens gezegd dat ze voor de Grieken de één en twee euromunten in biljetten hadden moeten uitgeven. Een Griek heeft zijn kleingeld, dat niks waard was, nog altijd in zijn borstzak zitten, terwijl het papiergeld in zijn broekzak zit. Een Griek geeft zo'n munt makkelijk uit, maar beseft niet dat het best veel geld is."
Daar komt nog eens een on-Europese manier van zaken en politiek doen bij. Vriendjespolitiek, steekpenningen en corruptie horen bij het dagelijks leven. "Ik heb een vriend die werkt als hoofd Amusement bij de televisie. Hij is socialist, dus als de andere partij aan de macht komt, gaat hij op wachtgeld en komt er iemand van de andere stroming in zijn plaats. Dat kost klauwen met geld. Ambtenaar zijn was een soort levensverzekering en daar is misbruik van gemaakt."
Collaboratie
Happel denkt dat het in de aard van de Grieken ligt. "Grieken zijn bijvoorbeeld nooit gewend geweest belasting te betalen voor hun eigen land. Ze hadden 400 jaar Turkse overheersing, daarna een Habsburgse koning, toen de Tweede Wereldoorlog en de junta. Belastingen gingen altijd naar een overheerser. Het heeft een bijklank van collaboratie."
Uit de euro stappen dan maar? Happel is ervan overtuigd dat het de enige manier is om Griekenland weer uit het slop te krijgen. "Zolang ze in de euro blijven, is het reddeloos. Laat ze maar teruggaan naar de drachme en als een gek devalueren. Dan komen er weer toeristen, kunnen ze omzet draaien en in vijf, acht, tien jaar weer wat beter worden."
Die oplossing lijkt hard, maar bij Happel klinkt er juist mededogen in door. "Je zou kunnen zeggen: laat de Grieken maar rommelen zoals het is. Help ze nog één, twee keer en zeg dan: jongens luister, verder moeten jullie het zelf uitzoeken."