Lancering André Kuipers van minuut tot minuut

ESA-astronaut André Kuipers is weer in de ruimte. Met twee collega's, de Rus Oleg Kononenko en de Amerikaan Don Pettit, is hij vertrokken in een Sojoez-raket. Hij draait nu in een baan om de aarde, op weg naar het Internationale ruimtestation ISS. Daar zal hij vijf maanden verblijven.

15.12 uur: Einde liveblog

We sluiten hiermee het liveblog af vanuit Noordwijk. André Kuipers zal vrijdag om 14.43 uur aankomen bij het Internationale Ruimtestation ISS. De koppeling is ook weer live te volgen bij de NOS.

15.09 uur: Napraten

In de Space Expo in Noordwijk wordt nog nagepraat over de lancering en sommigen proberen de lancering ook eens zelf te beleven in de Sojoez-simulator. Het officiele programma wordt afgerond met de favoriete muziek van André Kuipers.

14.31 uur: Opluchting

De familie van Kuipers in Noordwijk en in Baikonoer is opgelucht dat alles tot nu toe goed is verlopen. "Ik had het al eens eerder meegemaakt, maar ik stond opnieuw te trillen op mijn benen" vertelt de broer van Kuipers.

14.25 uur: Mission Control

Ze zijn gearriveerd, de Sojoez-bemanning schudt elkaar de hand, er wordt geaplaudisseerd in Noordwijk. De Sojoez is in de lage baan om de aarde gearriveerd. Ook in het luchtverkeersleidingcentrum in Moskou is opluchting meldt Geert Groot Koerkamp.

14.18 uur: Maximaal aantal kijkers

De livestream op nos.nl is tijdelijk onbereikbaar, het maximaal aantal kijkers is bereikt.

14.16 uur: Lift off!

Een grote vuurbal is te zien. André Kuipers wordt gelanceerd richting het ISS.

14.14 uur: Het wordt stil

Verslaggever Marc Hamer vertelt dat de spanning stijgt en dat het stiller wordt in Baikonoer.

14.10 uur: Sojoez zelfstandig

Op dit moment zijn alle verbindingen met de grond losgemaakt. De Sojoez is nu autonoom en klaar voor de lancering. Expeditie 30 staat nu op het punt van beginnen.

14.03 uur: Goede omstandigheden

Correspondent Kysia Hekster meldt vanuit Baikonoer dat de omstandigheden goed zijn, de lancering en de raket zullen straks waarschijnlijk goed te volgen zijn. Het is wel zeer koud. Daarom lukt het niet om onze eigen beeldverbinding tot stand te brengen. Via ESA TV is het lanceerplatform en de capsule waar Kuipers zit wel goed te zien. Via Journaal24 is de lancering Live te volgen.

13.58 uur: Niet aftellen

Het publiek in de Space Expo wordt gewaarschuwd om straks goed op te letten en dat geldt ook voor kijkers thuis: bij de lancering om 14.16 zal er NIET afgeteld worden, dat doen de Russen niet.

13.50 uur: Nog 26 minuten

Voor het eerst is Kuipers te zien in de capsule, hij zit aan de linkerkant. Kuipers en zijn medeaustronauten zijn bezig met de laatste voorbereidingen, alle instrumenten van de Sojoez worden nog nagekeken.

13.27 uur: lanceren doe je zo

De jonge austronauten worden door Staatssecretaris Zijlstra gelanceerd in de Sojoez-simulator. Hun klasgenootjes hebben een speciale yell: "Yo, yo, yo, lanceren doe je zo!". Meteen daarna wordt er geaplaudisseerd. Een waarschuwing van ESA: straks bij de echte lancering duurt het 9 minuten voordat we weten of de lancering gelukt is.

13.12 uur: Live

Op Journaal24 zijn nu al beelden te zien van de voorbereidingen van Kuipers en de eerste livebeelden van het lanceerplatform.

13.00 uur: Opening

Staatssecretaris Halbe Zijlstra van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap opent op dit moment het educatieproject "Ruimteschip Aarde". Kinderen van basisschool de Jutter zullen een pre-launch doen in de Sojoez-simulator in Space Expo.

12.26 uur: Spanning in Space Expo

Inmiddels stromen de eerste gasten binnen in de Space Expo in Noordwijk, waar de lancering straks gevolgd wordt op een groot scherm. Ruimtevaartexpert Hans van der Lande is toch wat gespannen voor de lancering. "Je ziet straks zo'n fragiele raket staan en daar zitten ze dan in tussen de pakketten. Iemand die je kent. Maar het is de Russen toevertrouwd. De lancering is enorm indrukwekkend, ook op het grote scherm. Er zal straks een doodse stilte zijn bij de lancering, zelfs als hier ruim 600 mensen staan."

12:12 uur: Bijna aan boord

Verslaggever Marc Hamer vertelt dat de Sojoez-raket is volgetankt, André kan nu elk moment aan boord gaan. "Een uur geleden zagen we hem voor het laatst, hij maakte een ontspannen indruk". Volgens Marc was het een emotioneel moment voor de familie, het was tenslotte echt de laatste keer dat ze hem nog even konden zien.

11:53 uur: Ruimtepak aan

Correspondent Kysia Hekster meldt dat André Kuipers het ruimtepak heeft aangetrokken en dat de laatste handen zijn geschud. Nog 2,5 uur te gaan voor de lancering. In de Space Expo in Noordwijk worden ondertussen de laatste voorbereidingen getroffen voor het launch event dat om 12.30 uur begint.

11.12 uur: naar het lanceerplatform

André Kuipers is op weg naar de raket die hem straks samen met de Rus Oleg Kononenko en de Amerikaan Don Pettit de ruimte inbrengt. Traditioneel moeten de ruimtevaarders onderweg naar het lanceerplatform even uitstappen en tegen de wielen van de bus urineren. Die traditie dateert uit 1961. Het is een van de tradities die door Joeri Gagarin, de eerste mens in de ruimte, in gang zijn gezet. Er komen zelden beelden naar buiten van de ceremonie.

10.56 uur: tv-uitzending

De speciale uitzending van de NOS rond de lancering begint om 13.20 uur op Nederland 1. Als er eerder beelden binnenkomen van de voorbereidingen op Baikonoer via ESA TV, zenden we die uit via Journaal24.

09.00 uur: aankomst bij Kosmodrom

De astronauten zijn aangekomen bij het Kosmodrom Baikonoer, een half uur rijden van het kosmonautenhotel. Marc Hamer: "Ik ben een beetje ongerust, want er is enigszins afgeweken van de tradities: er is geen boom geplant. Normaal doen de kosmonauten dat een paar dagen voor hun vlucht. Maar vanwege de kou is dat niet gebeurd."

08.14 uur: Toost uitgebracht

Verslaggever Marc Hamer spreekt met Kuipers' vrouw bij de uitgang van het hotel in Baikonoer. Helen Kuipers: "Dit was een heel mooi moment. Op de hotelkamer hebben we een toost uitgebracht, daarna zijn ze gezegend door een orthodoxe priester en daarna de deur uit. Het ging heel snel." In het kosmonautenhotel hebben de bemanningsleden ook traditioneel hun handtekening gezet op de hoteldeur.

08.12 uur: Traditionele walk out

NOS-verslaggever Marc Hamer: "Ik zie net de bus wegrijden waarin André zit. Het was een traditionele walk out. Normaal zou die om precies kwart over acht zijn geweest, maar ze waren iets eerder." Vanochtend twitterde @astro_andre nog eenmaal vanaf de aarde: "Mijn laatste blog en laatste Tweet vanaf de Aarde. bit.ly/uj0zr3 Volgende Tweet vanuit het ISS. Veel plezier met de lancering.

07.43 uur: En dan is het zover...

In een weblog blikt Andre Kuipers voor de laatste keer voorruit op de lancering die vandaag plaatsvindt.

"De avond voor de vlucht gaan we traditioneel film kijken: 'Witte zon van de woestijn'. Ik ken hem ondertussen uit mijn hoofd, maar het is een mooi moment om te ontspannen voor we gaan slapen."

"Vlak voor het platform stopt de bus en stappen we nog even uit voor de traditionele plas tegen het rechter achterwiel van de bus. Gagarin deed dat, dus sindsdien alle astronauten. Voor mensen die het lastig vinden om in een luier te plassen is het de laatste kans in uren."

"Er wordt op een gegeven moment ook muziek voor ons gedraaid om het wachten aangenamer te maken. Ik heb diverse nummers uitgekozen, waaronder vier Nederlandse artiesten. Onder meer Pastorale van Ramses Shaffy en Liesbeth List leek me wel toepasselijk voor de lancering van een machtige raket terwijl mijn kinderen toekijken."

06.28 uur: Kuipers is er klaar voor

Op een persconferentie vertelde André Kuipers dinsdag dat hij klaar is voor de ruimtereis:

"In het begin ben je nog met van alles bezig. Dat valt weg, je hoeft je steeds minder druk te maken. Op het einde ben je eigenlijk bevrijd. Dan is het je ruimtepak aantrekken en naar de raket gaan."