VS censureert grieponderzoek Erasmus

Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink

Onderzoekers van het Erasmus MC die een gevaarlijkere versie van het vogelgriepvirus hebben gemaakt, mogen hun onderzoeksresultaten niet integraal publiceren. Dat vindt de Amerikaanse National Science Advisory Board on Biosecurity (NSABB).

De Rotterdamse wetenschappers hadden het virus genetisch aangepast, zodat het zeer waarschijnlijk overdraagbaar is van mens op mens. Ze hebben hun bedenkingen bij het advies, maar zullen het respecteren.

De Rotterdamse virologen hadden in september een artikel over hun onderzoek aangeboden aan het befaamde wetenschappelijk blad Science. Dat had de publicatie voorgelegd aan de NSABB, omdat de gegevens uit het onderzoek gebruikt zouden kunnen worden om een biologisch wapen te maken van het griepvirus.

Die NSABB - een onafhankelijke commissie van experts die de Amerikaanse overheid adviseert over veiligheid op biologisch gebied - wil dat de onderzoekers de gevoelige informatie uit hun publicatie verwijderen. Het Rotterdamse onderzoek is gefinancierd door het Amerikaanse National Institutes of Health (NIH).

Genetische aanpassingen

De Amerikaanse gezondheidsautoriteiten hadden gevraagd de methodologie van het onderzoek te schrappen uit de tekst. Ook alle details die het mogelijk maken het onderzoek te herhalen moeten verdwijnen.

Daarbij gaat het vooral om de vijf genetische aanpassingen die nodig waren om het vogelgriepvirus makkelijker overdraagbaar te maken. Normaal gesproken gaat het alleen bij intensief contact over van dier op mens, maar met de aanpassingen ging het bij fretten makkelijk over van het ene dier op het andere. Fretten reageren op dezelfde manier op griep als mensen.

Japanse onderzoekers zijn in een ander onderzoek gelijktijdig tot dezelfde bevindingen gekomen als de virologen van het Erasmus MC. De NSABB heeft over dat Japanse onderzoek een vergelijkbaar advies uitgebracht als over het onderzoek van het Erasmus MC.

Voetnoot

Onderzoeksleider Ron Fouchier reageert ontstemd op het nieuws uit de VS. "We respecteren het advies. We hebben geen andere keus. Anders krijgen we de hele wereld over ons heen", zegt hij.

Fouchier onderstreept het wetenschappelijke belang van het onderzoek. "Wij willen onze resultaten met zo veel mogelijk serieuze grieponderzoekers delen om het onderzoek vooruit te helpen. We vragen ons af hoe we dat moeten doen nu we een deel vertrouwelijk moeten houden."

De viroloog vraagt zich af wat hij aanmoet met NSABB-advies om een deel van de onderzoeksgegevens te schrappen en dan in een voetnoot aan te geven via welke kanalen serieuze wetenschappers die informatie toch kunnen bemachtigen. "Wij weten niet hoe dat moet. Via de WHO? Dan gaat het naar honderden, misschien wel duizenden onderzoekers. Hoe vertrouwelijk is het dan nog, dus wat is dan de zin van deze actie?"

Uniek

De onderzoeker kan zich geen eerder vergelijkbaar geval herinneren. "Zeker niet in de virologie. Een jaar of tien terug hebben Amerikaanse onderzoekers een artikel met even gevoelige informatie over de Spaanse griep wel gepubliceerd. Het druist ook in tegen de academische vrijheid."

Fouchier hoopt Nature, de grote concurrent van dat Science, het Japanse onderzoek wel intergraal publiceert. "Dan zal Science niet willen achterblijven en ook ons onderzoek integraal publiceren."

In een officiële reactie laat Science weten dat het blad zorgvuldig zal bepalen hoe nu verder te handelen. Het blad zal het advies van de NSABB zeer serieus nemen.