EU-vooruitzicht Balkanlanden loopt uiteen

Door correspondent David Jan Godfroid in Belgrado

Voor veel landen gaat het donderdag en vrijdag tijdens de EU-top om de toekomst van Europa, maar enkele denken vooral aan hun eigen Europese toekomst. Kroatië, Servië, Macedonië en Montenegro kijken reikhalzend uit naar hetgeen de regeringsleiders en staatshoofden in Brussel over hun Europese ambities zullen beslissen.

Voor de Kroaten wordt het ongetwijfeld een feestelijke bijeenkomst. Zij ondertekenen, zes jaar na het begin van de onderhandelingen, het toetredingsverdrag. Kroatië wordt op 1 juli 2013 het 28ste lid van de Europese Unie. Als alles tenminste goed gaat.

Op aandringen van onder andere Nederland zijn er strikte voorwaarden gesteld. Kroatië moet de komende anderhalf jaar nog veel doen, bijvoorbeeld aan bestrijding van de corruptie. Ook zal nog een flink aantal staatsbedrijven geprivatiseerd moeten worden, vooral in de scheepsbouw. Gebeurt dat niet, dan gaat het feest niet door.

Servië

Voor Servië ziet het er minder vrolijk uit. De laatste twee van oorlogsmisdaden verdachte Serviërs, Ratko Mladic en Goran Hadzic, zijn eerder dit jaar overgedragen aan het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag. Lange tijd gold dat als de laatste voorwaarde om in aanmerking te komen voor het kandidaat-lidmaatschap, maar er is afgelopen zomer een nieuwe eis bijgekomen: Servië moet de verhouding met Kosovo op orde brengen.

Hoewel de Serviërs de onafhankelijkheid van Kosovo niet erkennen, is er in het voorjaar onder zware druk van Brussel een 'politieke dialoog' tussen Pristina en Belgrado op gang gekomen. Die verloopt echter uiterst moeizaam. Veel lidstaten, met Duitsland voorop, vinden dat er onvoldoende resultaat is geboekt. De verwachting is dan ook niet dat Servië zich na de top kandidaat-lid kan noemen.

Geen onderhandelingen

Macedonië en Montenegro zijn allebei al kandidaat, respectievelijk sinds 2004 en 2008, maar voor beide landen geldt dat de toetredingsonderhandelingen nog niet zijn begonnen. Macedonië is verwikkeld in een eindeloze ruzie over de naam van het land met buurland en EU-lid Griekenland. De Grieken hebben jaar na jaar hun veto uitgesproken over opening van de onderhandelingen.

Montenegro is, ondanks een positief oordeel van de Europese Commissie, nog lang niet klaar voor een nadere stap in de richting van het EU-lidmaatschap. Dat vindt Nederland tenminste en zolang dat zo blijft, kunnen de Montenegrijnen toetredingsonderhandelingen wel vergeten.

Schengen

Tot slot staat ook uitbreiding van het Schengengebied, het gebied waar geen grenscontroles meer zijn, op de agenda in Brussel. De EU-leden Bulgarije en Roemenië willen daar graag deel van gaan uitmaken, maar ook hier ligt Nederland dwars.

Den Haag heeft weinig vertrouwen in de inspanningen van beide landen om corruptie en georganiseerde misdaad te bestrijden. Het is hoogst onwaarschijnlijk dat Nederland die opstelling op korte termijn zal veranderen.