NOS NieuwsAangepast

'Van der Sar moet Syrische keeper helpen'

Door verslaggever Roel Pauw

'Kunst is naar zijn aard oppositioneel.' Simpeler dan dit kun je het niet zeggen als je tot uitdrukking wil brengen welke rol kunst heeft gespeeld en nog steeds speelt in het verzet tegen de dictatoriale regimes in de Arabische wereld.

Het zijn de woorden van de Syrische regisseur Ossama Mohammad die in zijn films voortdurend op zoek is naar de grens van wat de censuur in zijn land nog net wil toestaan. Dat levert scènes op die voor een niet-Syriër betekenisloos lijken, maar door het thuispubliek meteen begrepen worden.

Peugeot

In de film 'Stars in Broad Daylight' (1988) zie je een man die na een dagenlange reis van het platteland naar Damascus blijft steken op een rotonde: hij kan de straat niet over vanwege het razende verkeer. Dan stopt er opeens een Peugeot, de chauffeur stapt uit en als bij toverslag bevriest alle beweging. Een Syriër herkent de symboliek: de Peugeot 504 was de dienstauto van de geheime politie.

Tegelijkertijd doet Mohammad ook weer niks anders dan vastleggen wat er op een bepaald moment in de tijd gebeurt. De interpretatie van de beelden laat hij graag over aan de kijker. En aan de censuurcommissie. Die heeft hem geregeld ter verantwoording geroepen, maar uiteindelijk kwam hij weg met zijn uitleg.

Verrassend

Het festival Dancing on the Edge, dat gisteren begon, laat zien hoe kunstenaars in Noord-Afrika en het Midden-Oosten proberen bij alle beperkingen die hun van overheidswege worden opgelegd toch mooie dingen te maken. En dat levert verrassende dingen op.

Wie de trailer van het festival ziet, komt een half ontblote danser tegen uit Libanon, modern ballet uit Marokko en een eigentijdse dansuitvoering van Othello uit Iran. Shakespeare op muziek van Stravinsky en Piazzolla, dat is tamelijk verrassend voor iemand die onbekend is met de cultuurscene in Teheran.

Volgens artistiek directeur Gary Feingold heeft Iran een rijke theatertraditie, die verder gaat dan volksdansen en andere folklore. "In Iran mogen mannelijke en vrouwelijke acteurs elkaar niet eens aanraken, dat langs elkaar bewegen van die lichamen geeft zo'n Othello een enorme spanning." Er kan dus best wat in Iran.

Egyptische filmwereld

En ook in andere landen met een autoritair regime is niet alles verboden. Egypte bijvoorbeeld kende de afgelopen 50 jaar volgens performance scout Neil van der Linden een uitermate bloeiende filmwereld.

Afgelopen zondag waren er verkiezingen die door de Moslimbroeders en de nog strengere salafisten zijn gewonnen, maar welke uitwerking dat zal hebben op het culturele leven in Egypte is totaal onvoorspelbaar. "Het is nog maar de vraag of de Moslimbroeders een regering gaan vormen met de salafisten. Misschien willen ze zich wel juist tegen hen afzetten en dus meer vrijheden toestaan. Je weet het niet." Die onzekerheid over de koers van de nieuwe machthebbers en gebrek aan geld hebben er in elk geval toe geleid, dat de filmindustrie volledig tot stilstand is gekomen.

Logische consequentie

In Syrië is de revolutie nog in volle gang. Vanwege de toenemende onveiligheid is Ossama Mohammad in mei naar Parijs verhuisd. "Ik ben niet in ballingschap, ik woon tijdelijk in het buitenland. Ik wil mezelf ook niet als slachtoffer van de huidige situatie presenteren. Al jaren geleden heb ik ervoor gekozen om me te verzetten tegen dit regime en dat ik nu misschien in gevaar verkeer, is daarvan de logische consequentie."

Tegelijkertijd maakt hij zich grote zorgen over zijn land en over zijn landgenoten. "Ik ben bang dat president Assad nog meer geweld zal gebruiken om het verzet te breken. Het is ook niet duidelijk wat de internationale gemeenschap van plan is. En elke dag vraag ik me af wat ik zelf kan doen."

Keeper

Dat laatste bracht Mohammad op een verrassende gedachte: hij wil graag dat Edwin van der Sar zich gaat inzetten voor de veiligheid van Abdel Basset Saroot, de keeper van het Syrische nationale elftal onder 23 jaar.

De afgelopen tijd zie je Saroot niet meer op het voetbalveld, maar op het centrale plein van Homs, waar hij de demonstranten voorgaat in hun verzet tegen het regime. Levensgevaarlijk. Zijn huis is al met de grond gelijk gemaakt, de volgende stap is dat hij wordt vermoord.

"Meneer Edwin van der Sar, duizenden en nog eens duizenden Syriërs houden van u. Zeg iets om Abdel Basset Saroot te helpen."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl