Sojoez: de Lada van de ruimtevaart
Door verslaggever Marc Hamer
Als alles volgens planning verloopt, vliegt André Kuipers op 21 december met een Russische Sojoez-raket naar het internationale ruimtestation ISS. "Ontdaan van alle luxe, maar superbetrouwbaar", weet ruimtevaartjournalist Piet Smolders.
Volgens hem moet de lancering van Kuipers over twee weken dan ook geen problemen opleveren. Kuipers zal dus opnieuw met een Russische raket en capsule de ruimte in gaan.
Verder met de Russen
Smolders: "Het was ooit wel de bedoeling dat Kuipers met de Amerikanen zou gaan vliegen. Hij heeft er ook voor getraind. Hij zou zelfs meegaan met de verongelukte spaceshuttle Colombia. Na dat ongeluk lag het Amerikaanse programma stil en moesten ze ook omhoog met de Russen. Inmiddels zitten we in het tijdperk dat shuttles naar het museum zijn gebracht en zijn we dus voor bemande ruimtevaart afhankelijk van de Russen."
Die hebben zich in de ruimtevaart wel bewezen. Op 4 oktober 1957 waren ze als eerste in de ruimte met Spoetnik. Smolders: "Een bolletje met een doorsnee van 57 centimeter. De wereld stond op zijn kop. Eeuwenlang hadden we het met de maan moeten doen en nu was daar opeens een kunstmaan. Het was bijna een goddelijke prestatie, dat de mens hiertoe in staat was. Maar in het Westen maakten ze zich ook wel een beetje zorgen, 'dat die communisten hiertoe in staat waren'."
'Gewijde grond'
De Sovjets gingen voortvarend verder. Binnen een maand brachten ze het hondje Laika in een baan om de aarde. De lanceringen vonden allemaal plaats vanaf de lanceerbasis Baikonoer, waarvandaan ook Kuipers op 21 december omhoog zal worden geschoten. "Daar liggen de wortels, dat is gewijde grond", stelt Smolders.
"Kuipers zal worden gelanceerd vanaf dezelfde plek als waar Yuri Gagarin omhoog ging, de eerste mens in de ruimte. Het was 1961, precies 50 jaar geleden." De Russen hadden dus een voorsprong, maar ze werden ingehaald door de Amerikanen met het Apollo-project.
Sojoez-raket
De VS zette de eerste man op de maan. "De Russen zijn eigenlijk rustig door blijven gaan met wat ze hadden", zegt Smolders. "Ze hebben de mogelijkheden van het materiaal maximaal opgerekt. Terwijl de Amerikanen op een schoon velletje papier nieuwe raketten gingen ontwikkelen, koesterden de Russen dat wat ze hadden en bleven het verbeteren. De Sojoez waarmee Kuipers nu omhoog gaat, vliegt eigenlijk al van 1967. Natuurlijk is de elektronica inmiddels sterk verbeterd."
Toch ging het ook wel eens echt mis met de Sojoez. Een lekkend ventiel werd de bemanning ooit noodlottig. "De bemanning van de Sojoez 11 was dood toen ze terugkwamen op aarde, maar dat was in de jaren 70. Sindsdien is met bemande vluchten niets meer fout gegaan", zegt Smolders. De rijke geschiedenis van de Sojoez leverde de raket de bijnaam 'de Lada van de ruimtevaart' op.
'Het gaat goed'
Met een onbemande Sojoez-vlucht in augustus dit jaar ging het wel verkeerd. Smolders: "De derde trap werkte niet goed, dat kan altijd gebeuren. Daarom kwam de capsule niet in een baan om de aarde. Als dit een bemande vlucht geweest, dan was het geen ramp geworden. Dan was de capsule met een noodraket losgekomen en met een parachute veilig weer op de aarde geland."
Over de vlucht van Kuipers maakt Smolders zich dan ook niet druk: "We gaan er vanuit dat het allemaal perfect verloopt."