Bemiddelingspoging FNV 'niks opgeschoten'

Door redacteur economie Tineke Hoekstra

De bemiddelingspoging om de FNV-vakbonden nader tot elkaar te brengen, is nog geen steek verder gekomen. De verdeeldheid tussen de bonden is nog net zo groot als enkele maanden geleden. Dit blijkt uit een rondgang van de NOS onder betrokkenen.

"We zijn geen bal opgeschoten", zegt een ingewijde. Twee verkenners hadden de opdracht om over een aantal onderwerpen de verschillende bonden op één lijn te brengen, ondere andere over de toekomst van de vakbeweging en de huidige crisis in het Federatiebestuur.

Oud-SER-voorzitter Herman Wijffels en Eerste Kamerlid Han Noten moesten de tegenstelling tussen de bonden oplossen, nadat de twee grootste vakbonden, FNV Bondgenoten en Abvakabo FNV, een heel ander standpunt hadden ingenomen over het pensioenakkoord dan de andere FNV-bonden. Dat blijkt bijzonder moeizaam te gaan.

Schuldvraag

"Bondgenoten en Abvakabo blijven hangen bij de schuldvraag. Ze eisen de kop van Agnes. Han Noten viel op een bijeenkomst al uit tegen Van der Kolk; dat ze beter kunnen opstappen als ze bij hun standpunt blijven. De schuldvraag brengt de FNV namelijk niet verder, maar verdeelt en verscheurt de vakbeweging."

Aanstaande vrijdag en zaterdag vergaderen de negentien FNV-bonden over het tussenrapport van de verkenners. Omdat de eensgezindheid binnen de FNV over het oplossen van de bestuurscrisis ontbreekt, dreigt een scheuring in de vakbeweging.

De twee grootste bonden, Bondgenoten en Abvakabo, overwegen de federatie te verlaten. De positie van de Bouwbond is nog onzeker.

Poppetjes

De afgelopen twee maanden hebben de verkenners gesprekken gevoerd met alle hoofdrolspelers, soms met elkaar en soms apart. Met de vier hoofdrolspelers hebben ze gezamenlijk gesproken. Dat zijn de voorzitters van de vakcentrale FNV Agnes Jongerius, John Kerstens van Bouw, Henk van der Kolk van Bondgenoten en Corrie Brenk van Abvakabo.

Het was vanaf het begin een lastige klus voor de beide verkenners. Maar nu ze hebben geconcludeerd dat de bestuurscultuur binnen de FNV verziekt en verouderd is, is het de vraag of de FNV wel uit de crisis kan komen. Het pensioenakkoord dat na de zomer is gesloten, legde de fundamentele verschillen van inzicht bloot. De FNV-bestuurders denken verschillend over de inhoud van het akkoord. Maar ook over de rol en de organisatie van de vakbeweging als geheel.

In het rapport laten de verkenners zich niet uit over de schuldvraag in de vertrouwenscrisis. Voor de twee dissidente bonden, die het aftreden van Agnes Jongerius eisen, is dit thema echter niet meer van de agenda te krijgen. De discussie over de poppetjes dreigt nu de fundamentele discussie over de toekomst van de vakbeweging te overschaduwen.

Aparte kamers

Vanwege de grote onenigheid tussen de bonden zijn er door de verkenners al maatregelen getroffen om de kans op mislukking eind deze week te verkleinen. Voor Abvakabo en Bondgenoten zijn er alvast twee aparte kamers gereserveerd waar de beide vakbonden zich kunnen terugtrekken met hun hoofdbestuur. Hieruit blijkt hoe deze voorzitters worden gegijzeld door hun eigen achterban. "Corrie en Henk mogen zich niet op eigen houtje committeren aan het rapport van de verkenners", vertelt een bron.

Henk van der Kolk heeft niet alleen problemen met z'n kaderleden, maar ook bij sommige andere vakbonden ligt hij niet goed. "Een aimabel mens, maar hij faalt schromelijk als bestuurder. Hij laat zich de les lezen door radicale SP'ers. Die zijn niet eens representatief voor de werkende samenleving", zegt een collega-FNV-bestuurder. Een ander vult aan: "Ontluisterend. Een groot gebrek aan professionaliteit. Er is bij Bondgenoten geen enkele ruimte voor vernieuwing."

'Nog erger'

Het probleem ligt niet alleen bij Bondgenoten. Ook over Abvakabo zijn de collega-FNV-bestuurders niet te spreken. "Daar is het allemaal nog veel erger." Dit voorjaar stapte voorzitter Edith Snoeij op na een conflict in het bestuur. "Er is naast een bestuurscrisis ook sprake van onenigheid met de achterban."

Behalve naar bestuurlijke problemen wijzen veel bronnen naar de ouderwetse structuur van de vakbeweging. "De FNV is slachtoffer van haar eigen succes. De organisatie is niet mee gegroeid met de snel veranderende arbeidsmarkt. De vakbeweging is blijven steken in conservatieve denkbeelden. Ze is het zicht op haar leden kwijt", zo vertellen betrokkenen.

De verkenners hopen de handen op elkaar te krijgen voor een discussie over de vernieuwing van de vakbeweging. Ze willen die discussie in handen leggen van een commissie van goede diensten. De diversiteit is volgens de verkenners de kracht van de vakbeweging en die zou absoluut behouden moeten blijven. De grote vraag is of daar een passende, moderne organisatievorm voor te vinden is.

Uitgespeeld

Of die commissie vrij en onafhankelijk zijn werk kan doen, is de vraag. Volgens bronnen zijn de huidige bestuurders niet genegen dit aan de commissie over te laten. Ze vinden dat ze daar zelf over gaan.

De rol van de huidige voorzitters in de nieuwe FNV lijkt echter nagenoeg uitgespeeld, omdat ze onderdeel zijn van het probleem. "Ze zullen uiteindelijk hun macht af moeten staan", voorspelt één van onze bronnen.

Het wordt spannend. Iedereen die we spreken probeert er nog in te geloven, maar de kans is groot dat ondanks het werk van de verkenners de onderlinge tegenstellingen groter worden.