Leiders Killing Fields maandag verhoord
In Cambodja beginnen maandag de eerste verhoren in de belangrijkste rechtszaak tegen leiders van de Rode Khmer. Vier hoogbejaarde kopstukken zijn aangeklaagd wegens hun aandeel in de Killing Fields; de dood van 1,7 miljoen Cambodjanen eind jaren 70.
De Cambodjanen hopen dat ze de waarheid zullen vertellen, maar vooralsnog ontkennen de kopstukken elke verantwoordelijkheid voor de grootste genocide na de Tweede Wereldoorlog.
De vier verdachten zijn de hoogste leiders na Rode Khmer-leider Pol Pot, die al is overleden. Het zijn Broeder nr 2, Nuon Chea, ex-president Khieu Samphan, de voormalige minister Ieng Sary en diens vrouw Ieng Thirith. Zij was minister en schoonzus van Pol Pot.
Omdat de 79-jarige vrouw zwaar dement zou zijn, besloot de rechtbank afgelopen week dat ze niet langer terecht hoeft te staan. De aanklager gaat tegen deze beslissing in beroep, maar als dat wordt afgewezen, valt dus één van de hoofdverdachten af.
Eén veroordeling
Slachtoffers en nabestaanden zijn bang dat ook de andere drie Khmer-leiders door hun hoge leeftijd de dans ontspringen. Het Cambodja-tribunaal krijgt veel kritiek omdat het zo langzaam werkt en er veel problemen zijn, zoals juristen die ontslag nemen. Ondanks een budget van 150 miljoen dollar is tot nu toe pas één Khmer-leider veroordeeld, de voormalige gevangenenbewaarder Kaing Guek Eav, bijgenaamd Duch. Hij zegt dat hij simpelweg opdrachten uitvoerde. Duch kreeg 19 jaar cel.
Volgens mensenrechtenorganisaties en advocaten van slachtoffers wordt het Cambodja-tribunaal beïnvloed door de Cambodjaanse regering. Verschillende ministers en zelfs premier Hun Sen hadden destijds banden met de Rode Khmer. Volgens onafhankelijke waarnemers probeert de regering daarom te verhinderen dat er verder onderzoek wordt gedaan naar andere daders van de Killing Fields.
Martelcentrum
"We weten dat tribunalen niet iedereen kunnen vervolgen, maar we weten ook dat 1,7 miljoen mensen niet kunnen zijn gemarteld, uitgehongerd, tot slavernij gedwongen en geëxecuteerd door één commandant van een martelcentrum en een handvol mensen aan de top", aldus waarnemer Clair Duffy.
De mensenrechtenorganisatie Open Society heeft bij de VN een onderzoek geëist naar de beïnvloeding van het Cambodja-tribunaal. Maar de Cambodjaanse premier Hun Sen windt er geen doekjes om. Hij zei vorig jaar tegen VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon dat nog meer aanklachten "niet zullen worden toegestaan" en maakte eerder duidelijk dat hij blij zal zijn als het Cambodja-tribunaal zijn deuren sluit.
Veel Cambodjanen hopen dat in de huidige rechtszaak in elk geval duidelijk wordt waarom de kopstukken van de Rode Khmer opdracht gaven tot de grootschalige moordpartijen. Dat ze vertellen wat hun ideologie en hun motivatie was. En dat daarmee ook duidelijk wordt waaróm zoveel duizenden Cambodjanen destijds de gruwelijke opdrachten uitvoerden en zelfs hun eigen buren en familieleden afslachtten.
De meeste daders zwijgen over die periode. Maar degenen die er toch iets over loslaten, zeggen dat ze die moorden wel moesten plegen, omdat ze anders zélf door plaatselijke Rode Khmer-leiders zouden worden gedood.