Einde ETA opsteker Baskische nationalisten

Morgen gaat Spanje naar de stembus. Volgens peilingen wacht de zittende socialistische regeringspartij een historische nederlaag en lijken de conservatieven te gaan winnen. Maar niet alleen de Partido Popular heeft de wind mee, ook de Baskische nationalisten staan op winst.

De voormalige politieke tak van de ETA wint aan populariteit sinds de terreurgroep vorige maand de gewapende strijd heeft opgegeven. Volgens de nationalisten ligt de onafhankelijkheid van Baskenland zelfs binnen handbereik, misschien wel binnen tien jaar.

Pijnlijk

Dat denkt onder anderen Martín Garitano. De oud-hoofdredacteur van een nationalistische krant ging de politiek in, met succes. Hij bestuurt nu Guipúzcoa, een van de drie Baskische provincies.

Garitano heeft de ETA altijd gesteund. Hij erkent dat het verleden pijnlijk en hard was, maar voelt zich niet verantwoordelijk voor de ruim 800 ETA-slachtoffers. "Als er iemand vergeven moet worden, dan is dat het Baskische volk. Wij waren het slachtoffer", zegt hij.

Nu de wapens zwijgen wil hij via de politiek alsnog zijn ideaal bereiken: een onafhankelijk Baskenland.

Bodyguard

Daar lijkt de rust inmiddels teruggekeerd, maar de wonden zijn nog niet geheeld. En ook de angst is er gebleven. Maricarmen Barrenetxea, gemeenteraadslid voor de Socialisten in de plaats Bergara, durft bijvoorbeeld nog steeds de straat niet op zonder haar bodyguard. De man achtervolgt haar als een schaduw door de ogenschijnlijk zo rustige straatjes, alert op een mogelijke aanslag.

"Wat hier gebeurde zag je nergens in Spanje of zelfs Europa. Tot nu toe werden alle tegenstanders uit de weg geruimd. Dat kan toch niet", zegt het raadslid. In haar dorp vermoordde de ETA drie inwoners. "De radicale nationalisten dachten dat Spanje ze hun rechten afnam. Zo zie ik dat totaal niet."

Balletjes

In het nieuwe ETA-loze tijdperk worstelen alle partijen met het verleden. Ook de 700 veroordeelde daders in de verschillende gevangenissen proberen met zichzelf in het reine komen. Sommigen bekennen spijt.

In Spanje ging deze week de documentaire 'Het einde van de tunnel' in première, over 40 jaar terreur in Baskenland. Regisseur Eterio Ortega sprak met slachtoffers en daders.

Oud-ETA-leider Kepa Pikabea is veroordeeld tot 192 jaar gevangenisstraf voor 20 moorden. De tengere man brengt zijn tijd door met het maken van balletjes voor het typisch Baskische pelottespel, dat een beetje lijkt op de Friese kaatssport.

"Je denkt hier na over alle fouten die je in je leven hebt begaan", zucht Pikabea. "Ik dacht dat de vrijheid van mijn volk verheven was boven de waardigheid van de mens. Pas nu besef ik dat ik me heb vergist."

Volgens de regisseur bestaat er een grote behoefte om het boek over het bloedige verleden te sluiten. Hij vindt het een positieve ontwikkeling dat separatisten nu via politieke weg, zonder wapens, alsnog hun doel proberen te bereiken.

Bloed

Zondag doen ze mee aan de verkiezingen. Baskische politici en hun aanhang kwamen onlangs nog een keer bij elkaar. "We zijn bereid ons bloed te geven voor Baskenland", zingen ze aan het eind van de avond, de vuisten in de lucht gebald. Het is het Baskische volkslied.

Als de zin "Je hoort het gezang vanaf de bergtoppen" klinkt, gaat er luid gejoel op in de zaal. Zo gaat het altijd, het hoort bij het lied, het is een kippenvelmoment. "Leve vrij Baskenland!"

Peilingen voorspellen een klinkende overwinning voor de nationalisten. Volgens de aanwezigen in de zaal is het een kwestie van tijd voordat de onafhankelijke staat binnen Europa realiteit is. In het parlement van Madrid zullen ze verder strijden.