Gedichten Annie M. G. Schmidt vertaald

Door redacteur Lambert Teuwissen

Voor het eerst zijn de kindergedichten van Annie M. G. Schmidt in het Engels vertaald. Dikkertje Dap is Patterson Pepps geworden. De Heks van Sier-kon-fleks heet nu the Witch from Saddlestitch. Hendrik Haan uit Koog aan de Zaan is omgedoopt tot Brian Brinck from the ice-skating rink. De Whim-Wham Giant en Sebastian Spider zijn in al hun eenvoud nog wel makkelijk herkenbaar.

Dit weekend werd in de OBA in Amsterdam de bloemlezing 'Een vijver vol inkt' gepresenteerd met nieuwe tekeningen van Sieb Posthuma. De Australiër David Colmer leverde de vertaling: 'A Pond Full of Ink'. Hij kwam enkele jaren geleden in contact met de zoon van Schmidt, die hem vroeg wat werk te vertalen voor een website over zijn moeder. Colmer had zelf de ambitie om de vertalingen ook uit te laten geven.

"Flip, de zoon van Annie, vond het een goed idee, dus toen hebben we Querido over de jaren een beetje bestookt of ze het wilden doen. In 2008 publiceerden ze al een vertaling van Jip en Janneke en nu, met de 100ste geboortedag van Annie, wilden ze weer iets speciaals doen." Er werd gekozen voor twee boeken: naast de gedichten verscheen eerder deze herfst ook Tow-truck Pluck.

Geraffineerd

Hoewel Schmidts jip-en-janneketaal dan symbool mag staan voor makkelijk Nederlands, het leverde toch problemen op voor de Colmer. "Het bijzondere aan het werk van Annie is dat het heel simpel lijkt, maar heel geraffineerd in elkaar zit. Dat merk je als je haar werk in het Nederlands voorleest, het leest heel makkelijk. Het ritme is heel erg op de stem geschreven, zodat je moeiteloos door kan lezen."

Bij de gedichten kwam daar nog eens een tweede factor bij: ze moesten hetzelfde metrum aanhouden. "Het moet in een heel strak ritme blijven. Zeker met bijvoorbeeld Dikkertje Dap, omdat dat een liedje is."

Bij Hendrik Haan werd het daarom onmogelijk om Koog aan de Zaan te handhaven, dat werd Brian Brinck van de schaatsbaan. "Ten eerste zijn plaatsnamen heel moeilijk, omdat ze niet alleen onbekend zijn voor buitenlanders, maar ook in het Engels op niets rijmen. Daarnaast heeft dat gedicht een heel strak ritme en het moest een plaatsnaam zijn met de klemtoon op de laatste lettergreep, die heb je in het Engels niet zoveel. Ik zocht naar plaatsnamen, maar toen bedacht ik dat het eigenlijk niet hoefde, het kon ook iets anders zijn."

Moeilijke giraf

Bij Dikkertje Dap kon hij zich er minder makkelijk van afmaken. "In het Engels is giraf een heel moeilijk woord om op te rijmen. Maar ik kon het niet veranderen, omdat het zo belangrijk is voor het gedicht. Daar zat ik een beetje mee, maar dan neem je je toevlucht tot halfrijm."

De naam van Dap zelf was in ieder geval niet heilig. "Dikkertje Dap, dat betekent helemaal niets in het Engels. Dikkertje is geen naam, meer een soort koosnaampje. Die betekenis zou je dus niet onvertaald kunnen laten. Bovendien is het voor het gedicht heel belangrijk dat het rijmt op trap." En zo was Petterson Pepps geboren.

"Het is uiteindelijk allemaal wel gelukt, het had zijn tijd nodig. Als je steeds teruggaat, kom je uiteindelijk met oplossingen. Ik heb vooraf gezegd: geef maar een selectie, dan kijk ik of ik ze kan vertalen. Lukt dat niet, dan kunnen we die omruilen. Maar ruilen bleek bij deze selectie niet nodig te zijn."

Opgepikt

Colmer denkt dat zijn kopers, net als bij de Engelse Jip en Janneke, vooral in Nederland zelf te vinden zullen zijn. "Het werk van Annie M. G. Schmidt is zo belangrijk hier, zeker de illustraties van Jip en Janneke. Buitenlanders die hier al dan niet tijdelijk wonen willen het daarom ook graag lezen. Jip en Janneke werd daardoor een bescheiden succesje, we zijn bij de derde druk. In sommige boekwinkels, zoals het American Book Center, is het het bestverkopende kinderboek."

Hoewel hij nu drie boeken van Schmidt op zijn naam heeft staan, zou Colmer nog wel verder willen gaan. "Een prentenboek voor jonge kinderen, iets als Floddertje of Beertje Pippeloentje" heeft hij op zijn lijstje staan. "Dan heb je een aanbod van alle leeftijden van haar werk voor kinderen. Buitenlanders kunnen dan echt met een collectie Annie M.G. Schmidt naar huis gaan."

Of die boeken er ook gaan komen, hangt af van hoe Pluck en de gedichten het doen. "Ik zou heel graag willen dat de boeken opgepikt worden en uitgegeven in Engeland of de VS. Totdat dat gebeurt, is er misschien niet zoveel plek voor meer boeken."

A Pond Full of Ink, Annie M. G. Schmidt, vertaling David Colmer, ISBN: 9789045112909