Silvio Berlusconi: geliefd en gehaat

Door redacteur Bianca Massaro

Het is voorbij voor Silvio Berlusconi. De 75-jarige premier diende zaterdagavond zijn ontslag in, nadat de Kamer had ingestemd met het pakket bezuinigingsmaatregelen. Daarmee komt, in ieder geval voorlopig, een einde aan een periode van 17 jaar waarin de miljonair, mediatycoon en verdachte in talloze rechtszaken de Italiaanse politiek domineerde.

Een meerderheid van de Italianen zag in hem een held, een ras-Italiaan. Een charmeur met oog voor vrouwelijk schoon, die met zijn macho-gedrag en geritsel iedereen te slim af was. Een sterke man die Italie kon redden. Maar de afgelopen jaren brokkelde zijn imago af en daalde zijn populariteit tot een dieptepunt.

Nachtclubzanger

Nederland leert Berlusconi kennen wanneer hij voetbalsterren als Van Basten, Gullit en Rijkaard naar Milaan lokt. Met zijn vader bezoekt de jonge Silvio wedstrijden van AC Milan. Als zakenman koopt hij de club. En dankzij de miljoenen van Berlusconi haalt AC Milan de wereldtop.

Het succes van AC Milan straalt af op Berlusconi. In het voetbalgekke Italië vertegenwoordigt Berlusconi's leven een droom. De zoon van een eenvoudige bankemployé die de rijkste en machtigste man van het land wordt.

Begonnen als nachtclubzanger en entertainer op cruiseschepen op de Middellandse Zee om zijn studie rechten te bekostigen, start hij nadat hij is afgestudeerd het snelgroeiende bouwbedrijf Edilnord. Eind jaren 60 verdient hij zijn eerste grote geld met het bouwen van grote moderne woonwijken, net buiten Milaan.

Mediamacht

Dit project vormt de basis voor Berlusconi's media-imperium. Als extra service aan de bewoners van zijn woonwijken, biedt hij een televisiekanaal met films aan. Al snel ziet Berlusconi de mogelijkheden van commerciële televisie. Zijn bedrijf begint de ene zender na de ander. Dankzij populaire spelshows en voetbalprogramma's weten de zenders gemiddeld zo'n veertig procent van het Italiaanse publiek te trekken.

Berlusconi's bedrijf verwerft een monopolie op het gebied van commerciële televisie in Italië. Begin jaren 90 komt zijn media-imperium in gevaar. Linkse politici willen zijn greep op de Italiaanse media beteugelen. Een nieuwe wet moet de mediamagnaat dwingen een aantal van zijn zenders te verkopen.

Berlusconi is woedend. Al zijn zenders voeren campagne tegen de wetswijziging. Grote shows en reclamecampagnes moeten de politiek en het Italiaanse volk overtuigen. Het is de eerste keer dat Berlusconi zijn mediamacht inzet om de politiek te beïnvloeden.

Forza Italia

In dezelfde periode moeten Berlusconi's politieke beschermheren, zoals premier Craxi, het veld ruimen na een reeks corruptieschandalen. Berlusconi stapt in het politieke vacuüm dat ontstaat, om zijn zakenbelangen veilig te stellen. Binnen een paar weken sticht hij zijn eigen partij Forza Italia, oftewel Hup Italië, vernoemd naar de slogan die Italiaanse voetbalfans scanderen wanneer ze het nationale team aanmoedigen.

Alle zenders van Berlusconi maken reclame voor hun baas. Hij belooft Italië net zo succesvol te maken als zijn bedrijf. Aan het Italiaanse volk presenteert Berlusconi zich als een intelligente zakenman en een zorgzame familieman die er alles voor zal doen om Italië te redden.

Forza Italia wint de verkiezingen van 1994. Berlusconi smeedt allianties met twee politieke bewegingen die elkaar eigenlijk verafschuwen: de Lega Nord en Alleanza Nazionale. De coalitiepartners komen erachter dat ze eigenlijk niet kunnen samenwerken en Berlusconi-I sneuvelt al na zeven maanden. De premier weet echter wel zijn zakelijke doel te bereiken: hij past de voor hem zo nadelige mediawet in zijn voordeel aan.

In 2001 herovert Berlusconi de macht. Dit keer leidt hij een stabiele regering die als eerste in het naoorlogse Italië een hele kabinetsperiode volmaakt. Een linkse coalitie onder leiding van premier Prodi volgt in 2006, maar die regering is hopeloos verdeeld en valt twee jaar later, tot vreugde van het Berlusconi-blok.

Onaantastbaar

In zijn positie van de zakenman-politicus is Berlusconi lange tijd bijna onaantastbaar. Hij bezit de grootste commerciële televisiezenders en controleert via verschillende uitgeverijen bijna alle landelijke kranten van Italië. Bovendien heeft hij als premier een sterke greep op de staatsomroep RAI.

Nieuws dat Berlusconi in een kwaad daglicht stelt, wordt bijna stelselmatig genegeerd in Italiaanse kranten. Hierdoor blijft de steun voor de premier in Italië lange tijd groot, terwijl het buitenland zich verbaast over de populariteit van Berlusconi.

Ook past de premier regelmatig wetten aan om uit handen van justitie te blijven. Berlusconi wordt verschillende keren beschuldigd van omkoping en fraude. Maar dankzij allerlei wetswijzigingen ontloopt de premier telkens strafvervolging. De vergrijpen verjaren of worden met terugwerkende kracht uit het Wetboek van Strafrecht gehaald.

Jonge vrouwen

Berlusconi's laatste ambtstermijn begint in 2008 en wordt overschaduwd door zijn steeds openlijker liefde voor jonge vrouwen. Hij wil vrouwen zonder enige politieke ervaring op de kieslijst zetten voor de Europese verkiezingen, alleen omdat ze knap en jong zijn.

In 2009 duiken er voor het eerst geruchten op over een relatie tussen de dan 72-jarige premier en een 17-jarig meisje. In de maanden die volgen staan de kranten vol interviews met jonge dames die de premier gezelschap hielden in zijn buitenhuis op Sardinië of zijn feestjes in Rome mochten opfleuren. Berlusconi ontkent in alle toonaarden, maar zelfs zijn echtgenote Veronica Lario is niet van zijn onschuld overtuigd en vraagt een echtscheiding aan.

Eind 2010 komt ook nog aan het licht dat Berlusconi zijn ambt heeft misbruikt om een 17-jarig meisje dat werd beschuldigd van diefstal, vrij te krijgen. Deze 'Ruby de Hartenbreekster' (echte naam Karima el-Mahroug) zou aanwezig zijn geweest bij een van zijn seksfeesten en volgens Berlusconi de kleindochter van de toenmalige Egyptische president Hosni Mubarak zijn. Dat blijkt een leugen te zijn en de premier wordt aangeklaagd voor ambtsmisbruik en seks met een minderjarige.

In de loop van 2011 brokkelt het imago van Berlusconi steeds verder af. Het Italiaanse volk en de oppositiepartijen roepen steeds harder om zijn aftreden. Uiteindelijk zeggen ook zijn politieke bondgenoten de steun in hem op en rest Silvio Berlusconi niets anders dan te vertrekken.